Việc huấn luyện đặc biệt chó nhằm mục đích tạo cho chúng những thói quen
mà nhờ các thói quen đó có thể sử dụng chó để tìm kiếm, canh gác, tuần tiễu, áp
giải và những công việc khác. Công việc
huấn luyện đặc biệt chó nghiệp vụ bao gồm: phát triển đặc tính hung dữ của chó,
huấn luyện việc bắt giữ kẻ phạm tội, áp giải và giam giữ những người bị bắt, dạy
chúng tìm kiếm lại các đồ vật đã mất, tìm người bằng cách đánh hơi các đồ vật của
người đó, hoặc đánh hơi tìm người theo con đường người đó đi qua, khám xét, sục
sạo nhà ở và các địa phận cần thiết, huấn luyện chó canh giữ các đồ vật. Căn cứ vào yêu cầu phục vụ mà việc huấn luyện chó đặt
ra các yêu cầu phù hợp, đó là việc tạo cho chúng một số thói quen nhất định nào
đó trong toàn bộ hoặc một phần của chương trình huấn luyện đặt biệt chó nghiệp
vụ. Chẳng hạn đối với những con chó dùng để sục sạo thì cần phải đào tạo chúng
có tất cả các khả năng nói trên, còn đối với loại chó dùng để tuần tiễu thì cần
đức tính hung dữ, khả năng bắt giữ kẻ chạy trốn và thói quen tìm kiếm sục sạo
thành thạo là đủ.
1. PHÁT HUY TÍNH HUNG DỮ, HUẤN
LUYỆN CHÓ VIỆC BẮT GIỮ ÁP GIẢI VÀ CANH GIỮ NGƯỜI BỊ BẮT
Phát huy tính hung dữ là cơ sở quan trọng nhất của việc huấn lưyện những
khả năng tiếp theo của chó như đánh hơi, sục sạo, tuần tiễu và áp giải. Sự kích động có điều kiện, mệnh lệnh: “xa”, bàn tay phải
chỉ về phía người giúp việc. Sự kích
động không có điều kiện, người giúp việc dùng roi thường hoặc roi ngựa đánh vào
chó bằng những lực khác nhau. Bản năng
tấn công, phòng thủ luôn được sử dụng trong quá trình phát huy tính hung dữ của
chó. Quá trình phát huy tính hung dữ của chó được bắt
đầu thực hiện khi mối quan hệ giữa người dạy chó và chó đạt đến mức độ tốt nhất
trong quá trình huấn luyện.
a. Phát huy bản năng hung dữ của chó:
Trong những buổi học đầu tiên, cần phải luyện cho chó tinh can đảm và dạn
dày với những ngón đòn của người giúp việc, còn trong khi “vật lộn” thì khôn
khéo cắn chặt vào quần áo tập của người giúp việc. Để làm được điều này, vị trí tập luyện phải được chọn
sao cho không có những sự kích động ngoại cảm, đồng thời phải có cả hầm hố cho
người giúp việc ẩn náu khi cần thiết. ở vị trí dùng cho “vật lộn” phải được chọn
nơi không có các vật thể nhọn, cứng hoặc các bụi cây có gai, các đám cỏ cứng, sắc.
Người giúp việc khoác áo tập, tay cầm roi và một nắm giẻ rách. Khi có mặt người huấn luyện, người chỉ huy lớp học hướng
dẫn và chỉ thị cho người giúp việc đứng ở vị trí nào đó và theo từng loại tín
hiệu mà bắt đầu hành động. Người hướng
dẫn lớp học cũng như người dạy chó phải nắm được các cá tính đặc biệt của chó:
người giúp việc phải kích động (trêu tức, chọc tức) chó với một chừng mực nào
đó để tạo cho chúng phản ứng mang tính tấn công – phòng thủ đối với người giúp
việc, đồng thời với mỗi một lần bằng phản xạ tấn công, phần thắng phải thuộc về
chó. Sau đó thì người giúp việc phải trốn xuống hầm
còn người huấn luyện thì đưa chó xích vào cây, nhớ rằng dây xích phải không được
quá ngắn làm cho chó khó chịu. Khi chó
đã nguôi giận, theo tín hiệu còi, người giúp việc từ từ đi ra khỏi hầm, đập đập
roi lên mặt đất và tiến một cách dè dặt về phía chó. Người huấn luyện chỉ tay về
phía người giúp việc và hạ lệnh “xa”. Đồng thời khuyến khích tính hung dữ của
nó và khi ở chó bắt đầu biểu hiện phản ứng đó thì khen ngợi nó “tốt, tốt”. Người giúp việc đi tới gần chó, tay vung vẩy và đập roi
xuống đất xung quanh nó thỉnh thoảng đánh nhẹ vào sườn của nó để chọc tức.
Khi thấy chó đã bắt đầu nổi giận người chỉ huy thổi còi, ra tín hiệu ngừng
hoạt động cho người giúp việc và người giúp việc khẩn trương chạy về hầm trú ẩn.
Người huấn luyện vồ về an ủi chó. Sau 2-3 phút bài tập lại bắt đầu lặp lại. Khi tính hung dữ của chó đã phát triển, người huấn luyện
cần thiết phải xác định được thời điểm để báo cho người giúp việc phải ngừng
ngay các hành động trêu tức: Việc chấm dứt sự “trêu chọc” này phải được thực hiện
ngay khi sự nổi giận của chó đã lên đến tột đỉnh. Sự “trêu chọc” quá đà có thể
gây cho chó một sự tức giận vượt cả giới hạn. Qua một, hai buổi tập, khi tính hung dữ đã được phát
huy, đồng thời chó cũng dạn dày dần với những ngọn roi của người giúp việc thì
bắt đầu huấn luyện chó khả năng khôn khéo vồ bắt những nắm giẻ rách và tay áo của
người giúp việc. Để làm được điều này người giúp việc cọc tức chó bằng cách
dùng roi đánh vào nó và cầm nắm giẻ hông chặt, người giúp việc co kéo về mình để
kích thích cho nó cắn giữ chặt hơn. Khi chó đã cắn giữ nắm giẻ rất chắc rồi thì
người giúp việc buông tay và dùng roi đánh nhẹ vào nó, chọc tức nó sao cho đến
khi chó tự nhả nắm giẻ đó đi vồ nắm giẻ thứ hai (người giúp việc phải có 2-3 nắm
giẻ như vậy). Theo tín hiệu của người huấn luyện người giúp việc ngừng trêu tức
và chạy về hầm, người huấn luyện vỗ về an ủi và đưa chó đi dạo. Về sau thay thế cho những nắm giẻ rách và những vải bền
và những tay áo bông đặc biệt. Song song với việc dạy vồ cắn là huấn luyện nhảy
cho chó. Muốn thế việc vẫy vẫy các tay áo trên mình chó
mỗi lần một cao hơn.
Việc trêu tức bằng các nắm giẻ xen kẽ với việc đánh nhẹ bằng roi, chỉ được
đánh vào sườn, lưng, cấm đánh vào chân và đầu chó. Có thể gặp phải con chó mà tính hung dữ phát triển chậm
và rất khó khăn. Trong trường hợp này có thể phải sử dụng phương pháp kích động
(phát triển kiểu nhóm tính hung dữ). Khi đó các con chó nhút nhát được đưa tới
bên cạnh những con chó hung dữ. Nhưng cơn thịnh nộ ghê gớm của những con chó dữ
trong nhiều trường hợp sẽ kích thích tính hung dữ cho những con chó hiền lành. Có thể để 3-4 con chó còn non đứng gần nhau và lần lượt
chọc tức chúng ta sẽ thấy mức độ phát triển, tính hung dữ cũng như sự can đảm của
từng con sẽ khác nhau. Trong huấn luyện theo
nhóm, số lượng trong nhóm, không quá 0-1 con và thời gian chọc tức chung không
nên quá hai phút. Nếu sự kích động kéo quá dài có thể làm cho chúng tức giận
quá mức hoặc dẫn đến phản ứng lì lợm (sủa). Với những
con chó không quá nhút nhát thì những buổi đầu nên để nó làm quen với khung cảnh,
trong vườn, xung quanh vườn cây hoặc thỉnh thoảng để ở các chuồng gỗ. Khi đã tạo được cho chó sự hoài nghi người lạ mặt, vồ
và cắn giữ chặt các nắm giẻ rách, tay áo thì mức độ phức tạp của huyện luyện được
tăng lên. Trong thời gian người giúp việc chọc tức chó,
người huấn luyện dần dần rời xa khỏi chó và việc điều khiển chó chỉ bằng mệnh lệnh. Cần phải huấn luyện cho chó thói quen giữ chân người
giúp việc tại chỗ nghĩa là dạy nó vồ cần kết hợp với nhảy vào lưng, vào vai
(xung quanh cổ áo) của người giúp việc. Đó là cách tấn công đúng vì nó làm cho
người mất hết khả năng chống cự.
Để dạy cho chó cách thức vồ mồi tại chỗ một cách đúng đắn, người giúp việc
mặc áo tập và khiêu khích chó bằng roi sau đó chạy xung quanh chó sao cho nó có
thể chồm được vào vai. Điều này chỉ có thể đạt được khi giữa người giúp việc và
người dạy chó kết hợp hành động khăng khít với nhau. Người giúp việc đưa vài và
nghiêng người về phía chó, còn người dạy chó trong thời gian đó kéo dây xích về
phía mình sao cho phần dây xích còn lại đủ cho chó có thể nhảy lên được. Khi
người giúp việc tới gần chó, tại thời điểm đó người huấn luyện giúp chó nhảy vồ
vào vai người giúp việc và dìm anh ta xuống. Sau đó ra hiệu cho người giúp việc
ngừng chống đỡ bằng hiệu lệnh “đứng yên”. Người luyện chó khen ngợi nó “tốt, tốt”.
Sau đó bước lên 1-2 bước và ra lệnh “Đi bên cạnh” đồng thời giật mạnh dây cương
về phía mình. Để chó ngồi bên phía chân trái xong người luyện chó ra lệnh cho
người giúp việc “nằm xuống”. Sau đó dẫn chó đi dạo. Gặp trường hợp chó cắn giữ
người giúp việc rất chặt và nhất định không chịu nhả ra thì người luyện chó phải
lệnh “Fu” và giật mạnh dây xích. Sau đó đưa chó trở về vị trí “bên cạnh”. Trong quá trình phát triển tính hung dữ của chó cần phải
lưu ý đặc biệt đến các động tác này. Có trường hợp chó cắn chặt người giúp việc
và nhất định không nhả ra, người luyện chó đã bóp lấy cổ chó và ra lệnh “nhả
ra” hòng kéo chó ra khỏi người giúp việc. Không nên làm như vậy vì với bản năng
tự vệ của nó càng làm cho bộ xuông hàm nghiến chặt hơn. Đồng thời càng không
nên giữ lấy hai bên sườn hoặc những nơi nhạy của của chó vì do giận dữ nó có thể
cắn cả người huấn luyện.
b. Dạy chó đuổi bắt người chạy trốn:
Bài tập này chỉ được bắt đầu tiến hành khi khả năng cắn giữ áo của người
giúp việc đã đạt đến mức độ thành thạo. Nếu tiến hành việc này quá sớm sẽ làm
cho thói quen vồ căns và bản năng hung dữ sẽ kém đi. Bài tập đuổi bắt người chạy chốn được tiến hành như
sau: Người luyện chó kéo dây cương còn một đoạn ngắn. Người giúp việc chọc tức
chó bằng roi và chạy cách nó một khoảng ngắn, chừng vài bước. Người luyện chó hạ
lệnh “Fax” và buông thả nó, người giúp việc khi thấy chó đã đuổi tới gần khoảng
chừng năm bước liền dơ tay phải hoặc trái vẫy vẫy trên không. Hành động đó làm
cho chó nhảy lên vồ vào cánh tay đó vì bằng tay đó người giúp việc dùng để tự vệ.
Sau khi bị cắn vào tay, người giúp việc chuyển roi sang tay khác và đánh nhẹ vào chó. Để cho chó bị đánh một lúc “tương đối”, người luyện chó mới lệnh cho người giúp việc “đứng yên”. Theo lệnh đó người giúp việc ngừng hành động và đứng nguyên tại chỗ. Còn người luyện chó đứng cách nó chừng hai bước khen ngợi và khuyến khích “tốt, tốt”. Chỉ khi chó đã tạm nguôi giận, người huấn luyện mới ra lệnh “đứng bên cạnh” và sau đó dùng dây cương kéo chó sang phía chân trái và chỉ tay về phía người giúp việc, đồng thời ra lệnh cho chó “giữ lấy”. Sau khi bị giữ tại chỗ một lúc, người giúp việc nằm xuống khi có lệnh “nằm xuống” còn chó được phép nghỉ ngơi. Để nhằm mục đích huấn luyện chó nhảy cắn vào từng người giúp việc khoác trên vai một tấm áo mưa. Khi chó cắn vào vải mưa, thì vứt nó đi và chuyển chó sang một tay khác.
Sau khi bị cắn vào tay, người giúp việc chuyển roi sang tay khác và đánh nhẹ vào chó. Để cho chó bị đánh một lúc “tương đối”, người luyện chó mới lệnh cho người giúp việc “đứng yên”. Theo lệnh đó người giúp việc ngừng hành động và đứng nguyên tại chỗ. Còn người luyện chó đứng cách nó chừng hai bước khen ngợi và khuyến khích “tốt, tốt”. Chỉ khi chó đã tạm nguôi giận, người huấn luyện mới ra lệnh “đứng bên cạnh” và sau đó dùng dây cương kéo chó sang phía chân trái và chỉ tay về phía người giúp việc, đồng thời ra lệnh cho chó “giữ lấy”. Sau khi bị giữ tại chỗ một lúc, người giúp việc nằm xuống khi có lệnh “nằm xuống” còn chó được phép nghỉ ngơi. Để nhằm mục đích huấn luyện chó nhảy cắn vào từng người giúp việc khoác trên vai một tấm áo mưa. Khi chó cắn vào vải mưa, thì vứt nó đi và chuyển chó sang một tay khác.
Trong quá trình luyện tập tiếp theo khoảng cách buông thả chó càng tăng
dần (cho tới 100m và xa hơn). Đồng thời
với việc tăng khoảng cách là sự thay đổi cung cách hành động của người giúp việc.
Nếu trong thời gian đầu trước khi chó được thả người giúp việc tới gần chọc tức
chó bằng roi thì càng về sau khoảng cách kể từ người giúp việc chó càng tăng dần. Việc
dạy chó đuổi bắt người chạy trốn trên khoảng cách xa được thực hiện như sau:
Người giúp việc nằm ẩn náu ở dưới một cái hầm cách chó và người huấn luyện khoảng
50-60m. Theo hiệu lệnh người giúp việc ra khỏi hầm và đi về hướng đã định sẵn.
Ban đầu vừa đi người đó vừa vung vẩy hai tây. Người dạy chó bằng cử chỉ hướng sự
chú ý của chó tới người giúp việc và hạ lệnh “Fax”. Khi chó đã nổi giận, người
huấn luyện ra lệnh cho người giúp việc “đứng lại” và sau đó cùng lệnh “Fax” thì
buông lỏng chó và chạy theo sau nó. Việc bắt giữ được kết thúc bằng sự thất bại
của người giúp việưc và người luyện chó cũng không quên khen ngợi vỗ về nó y
như các bài tập trước. Với mục đích huấn luyện
sát với thực tế, các điều kiện của bài học phải rất thực và các mệnh lệnh cũng
phải hô bằng các cường độ khác nhau. Người giúp việc ép tay vào ngực để buộc
chó phải nhảy lên lưng và đi lại cũng như chạy theo mọi hướng khác nhau.
Việc dạy chó bắt giữ người được tiến hành ở mọi thời gian trong khoảng một
ngày đêm và trên mọi địa hình khác nhau. Trong quá trình luyện tập có kết hợp cả
việc bắn súng. Ban đầu các phát súng được bắn tại thời điểm khi chó đi gần tới
người giúp việc. Trong bài tập đuổi bắt người
nhất thiết phải chú ý dạy cho c hó vồ cắn vào quần áo tập của người giúp việc. Để luyện miếng vồ cho chó, ban đầu người giúp việc giả
vờ dùng một tay tấn công, khi chó vồ được tay này thì bằng tay còn lại người
giúp việc đánh nhẹ vào chó. Trong quá trình xảy ra các hành động đó, bản thân
chó sẽ học được cách cắn vào tay (chân) mà người giúp việc định dùng để đánh
nó. Ở một vài con chó có thể có thói quen vồ lấy áo tập của
người giúp việc vứt lại mà không hề mảy may để ý đến người giúp việc. Để tránh
các hiện tượng đó, người giúp việc cần phải khoảng một mảnh áo mưa và khi chó cắn
vào mảnh áo mưa đó thì vứt bỏ và dùng roi đánh vào chó để thu hút nó về mình. Có trường hợp gặp những con chó có những miếng vồ “bất
hạnh”. Đó là khi cắn vào con mồi, các cơ hàm của nó không thể nào nhả ra được.
Kiểu vồ mồi đó thật đáng tiếc vì nó sẽ dễ dàng bị đối phương giết chết. Vào giai đoạn cuối của bài tập này cần phải huấn luyện
cho chó khả năng đuổi bắt một lúc vài kẻ chạy trốn và thói quen bảo vệ chủ khi
bị đối phương tấn công.
c. Áp giải:
Sau khi người giúp việc bị bắt giữ. Người luyện chó đứng cách anh ta 4-5
bước và hạ lệnh cho chó “giữ lấy”. Người giúp việc đứng yên, nếu chó có ý đồ tấn
công anh ta thì người huấn luyện phải vồ về nó và giật dây cương. Khi chó đã nguôi giận người huấn luyện lệnh cho người
giúp việc “bước” và bắt đầu áp giải. Các người huấn luyện và chó đi sau người bị
áp giải chừng 4-5 bước. Như vậy mới tạo điều kiện bảo vệ được khi bị tấn công bất
ngờ. Phải để chó thường xuyên đê bên trái người huấn luyện và cách nhau bằng một
đoạn dây cương ngắn.
Khi bắt đầu đi, người huấn luyện phải lệnh cho chó “bám sát”. Nếu chó lao lên gần người giúp việc thì lập tức người huấn luyện phải lệnh cho nó “đi bên cạnh” bằng một giọng hăm dọa và đồng thời giật dây cương. Quá trình áp giải được kết thúc bằng việc giao người bị áp giải cho một người khác (người phụ trách lớp học) hoặc bắn nằm xuống và giải phóng cho chó. Với mục đích tạo cho chó thói quen theo dõi chặt chẽ mọi hành vi và ý đồ định tháo chạy hoặc tấn công người áp giải. Trong quá trình áp giải người giúp việc phải thường xuyên theo dõi chó, nếu nó tỏ ra lơ là chểnh mảng thì bất ngờ lao ra trước hoặc đánh trọc tức nó. Người luyện chó lập tức thả chó đồng thời ra lệnh “Fax”. Sau khi đã đuổi bắt được lại đàn chó đi ở vị trí “bên cạnh”, việc áp giải tiếp tục và kết thúc một cách tuần tự. Khoảng cách áp giải càng ngày càng tăng dần nhưng thời gian đầu khoảng cách đó không nên đặt ra quá xa bởi vì như vậy sẽ làm cho khả năng tập trung chú ý vào người áp giải kém đi và tính hung dữ của nó cũng rút đi.
Khi bắt đầu đi, người huấn luyện phải lệnh cho chó “bám sát”. Nếu chó lao lên gần người giúp việc thì lập tức người huấn luyện phải lệnh cho nó “đi bên cạnh” bằng một giọng hăm dọa và đồng thời giật dây cương. Quá trình áp giải được kết thúc bằng việc giao người bị áp giải cho một người khác (người phụ trách lớp học) hoặc bắn nằm xuống và giải phóng cho chó. Với mục đích tạo cho chó thói quen theo dõi chặt chẽ mọi hành vi và ý đồ định tháo chạy hoặc tấn công người áp giải. Trong quá trình áp giải người giúp việc phải thường xuyên theo dõi chó, nếu nó tỏ ra lơ là chểnh mảng thì bất ngờ lao ra trước hoặc đánh trọc tức nó. Người luyện chó lập tức thả chó đồng thời ra lệnh “Fax”. Sau khi đã đuổi bắt được lại đàn chó đi ở vị trí “bên cạnh”, việc áp giải tiếp tục và kết thúc một cách tuần tự. Khoảng cách áp giải càng ngày càng tăng dần nhưng thời gian đầu khoảng cách đó không nên đặt ra quá xa bởi vì như vậy sẽ làm cho khả năng tập trung chú ý vào người áp giải kém đi và tính hung dữ của nó cũng rút đi.
d. Huấn luyện chó việc bắt giữ nhiều người bỏ chạy cùng một lúc:
Hai người giúp việc từ dưới hầm đi lên. Khi có lệnh “đứng lại” thì từ chỗ
đang đi với nhau mỗi người bỏ chạy về một phía. Khi đó người luyện chó lập tức
thả chó và chạy theo sau nó. Khi chó đã bắt được một trong hai người giúp việc
thì người huấn luyện chạy tới và ra lệnh “nằm xuống” khi đó chó phải lập tức
buông người bị bắt ra. Sau đó người huấn luyện phải hướng chó tới người giúp việc
thứ hai. Để tạo điều kiện cho khả năng này được thực hiện một cách dễ dàng, người
huấn luyện thả chó đuổi bắt một đoạn dây cương ngắn khi chó bắt giữ được người
giúp việc thứ hai thì dẫn anh ta tới người giúp việc đầu tiên và cùng áp giải một
thể. Thứ tự và cách thức áp giải cũng giống như trường
hợp áp giải một người. Quá trình áp giải được kết
thúc bằng việc giao hai người giúp việc cho một người thứ ba hoặc bắt cả hai nằm
xuống. Khả năng này được coi là thuần thục nếu khi có
lệnh của người huấn luyện, chó tích cực đuổi bắt cùng một lúc có thể một hoặc
nhiều người chạy trốn canh giữ cẩn thận, còn trong áp giải thì sẵn sàng bảo vệ
người huấn luyện khi bị tấn công đột ngột.
e. Các sai lầm có thể xảy ra của người huấn luyện
1. Trong quá trình huấn luyện chỉ sử dụng loại áo tập có cùng một hình dạng
và một màu sắc. Nếu như vậy sẽ đưa đến kết quả chó chỉ hành động đối với người
có loại quảng cáo đó còn bàng quang vô tình đối với những người mặc bộ quần áo
khác.
2. Chỉ sử dụng một người làm giúp việc.
3. Tiến hành huấn luyện chỉ trên một địa bàn quá quen thuộc, vì như vậy
chó có thể từ chối làm việc ở những nơi mới lạ. Tốt nhất việc huấn luyện phải
được tiến hành mỗi lần trên một địa bàn khác nhau.
2. DẠY
CHÓ TÌM CHỌN CÁC ĐỒ VẬT
Việc huấn luyện chó tìm chọn các đồ vật để nhằm mục đích tạo cho chúng
khả năng nhận biết được con người theo mùi vị (đánh hơi) trên các vật thể hoặc
các dấu vết để lại của con người đó, ngoài ra việc tìm chọn các đồ vật còn tạo
ra khả năng phân tích bằng khứu giác của chó và hoàn thiện các thói quen phân
biệt tạo điều kiện thuận lợi cho việc huấn luyện chó nhận biết ra người cần tìm
qua đồ vật và dấu vết.
Kích thích có điều kiện: Mệnh lệnh chính “đánh hơi” và động tác chỉ tay phải về phía đồ vật. Mệnh lệnh phụ “phu” “đem lại đây”.
Kích thích không điều kiện: Vật mới (có mùi vị quen thuộc) và bánh ngọt (kẹo) thói quen trọn các đồ vật được huấn luyện trên cơ sở các phản xạ có điều kiện, việc tìm chọn các đồ vật là sự tiếp tục (định mùi của vật với sự phức tạp đáng kể). Bởi vậy việc đó được tiến hành khi xác định của vật mới đã được hoàn thiện, trong đó bao gồm cả những bài tập dự bị đặc biệt.
Kích thích có điều kiện: Mệnh lệnh chính “đánh hơi” và động tác chỉ tay phải về phía đồ vật. Mệnh lệnh phụ “phu” “đem lại đây”.
Kích thích không điều kiện: Vật mới (có mùi vị quen thuộc) và bánh ngọt (kẹo) thói quen trọn các đồ vật được huấn luyện trên cơ sở các phản xạ có điều kiện, việc tìm chọn các đồ vật là sự tiếp tục (định mùi của vật với sự phức tạp đáng kể). Bởi vậy việc đó được tiến hành khi xác định của vật mới đã được hoàn thiện, trong đó bao gồm cả những bài tập dự bị đặc biệt.
PHƯƠNG PHÁP VÀ KỸ THUẬT HUẤN LUYỆN
Để huấn luyện chó chọn đồ vật cần thiết phải chuẩn bị những vật mới khác
nhau để ở trong những va ly, hòm gỗ hoặc bao bì đặc biệt. Ghi chú: Vật mới chỉ
vật có mùi của người cần tìm. Đẩy với một nhóm huấn luyện từ 6-8 người thì chỉ
cần có chung một bộ (hòm bao bì) các vật là đủ. Với hình thức như vậy các đồ vật
sẽ không mang hơi của một ai cả. Người phụ
trách lớp học cần phải có một cái cặp đặt biệt bằng kim loại có đường kính khoảng
3-4mm và chiều dài 20-25cm. Thanh kim loại đó được gấp ở giữa còn các đầu cuối
thì được uốn thành vòng tròn có đường kính 3-4cm. Bằng cái cặp như vậy sẽ rất
tiện lợi trong sự xắp đặt các đồ vật.
Giai đoạn đầu tiên: Nhiệm vụ của giai đoạn này là huấn luyện cho chó tìm
chọn được các đồ vật của người huấn luyện. Trước hết đó là việc tập luyện cho nó chuyển từ việc nhận
biết mới sang việc tìm kiếm các đồ vật. Trên một địa hình yên tĩnh tuyệt đối
không có những kích thích ngoại cảnh không cần thiết, người chỉ huy lớp học lấy
từ một hòm gỗ (bao bì) hai vật giống hệt nhau về hình dạng và không mùi vị và đặt
chúng cách nhau 20-30cm. Người huấn luyện chó đứng cách các vật thể đó chừng
4-5 bước (để chó ngồi bên phía chân trái, không buộc cương, chân trái bước lên
phía trước chó gần với chân trái của nó. Dùng tay trái giữ lấy mõm chó sao cho
miệng của nó không há ra được và chỉ còn thở bằng mũi. Tay phải đưa vật mồi tới
cách mũi nó chừng 2-4cm và 2-3 lần ra lệnh “ngửi” đồng thời theo dõi chó, khi
nó bắt đầu ngửi thì người huấn luyện lập tức khen ngợi và cổ vũ “tốt, tốt” “ngửi
nữa đi”. Sau đó vật mồi được vứt tới chỗ 2 vật đã để từ
trước và bằng cách nào đó người huấn luyện viên thu nhặt lấy vật vừa ném đó sao
cho chó không nhìn thấy. Để chó ngửi trong khoảng
thời gian 3-4 phút một vật khác, sau đó đặt nó ở phía sau bên phải bản thân và
dùng tay ra hiệu “ngửi” rồi để chó tự hành động. Nếu chó tìm đúng vật cần tìm thì người huấn luyện viên
cổ vũ nó “tốt” và gọi nó tới để cầm lấy vật đó và thưởng bánh ngọt cho nó.
Sau khi tìm được vật để chó đi tới trước người huấn luyện. Nếu chó bị nhầm lẫn khi tìm chọn, nghĩa là không lấy
đúng vật cần tìm, thì người huấn luyện cảnh cáo nó bằng hiệu lệnh “phu” một
cách nhẹ nhàng, nếu sai lầm đó lặp đi lặp lại thì phải cao giọng hơn thậm chí cả
hăm dọa nữa nếu thấy cần thiết. Trường hợp
chó không thể tìm ngay được vật người huấn luyện phải ra lệnh “ngửi” và buộc
chó tìm bằng được vật của mình. Trong thời
gian 2-3 tiếng đồng hồ bài tập tìm kiếm vật giấu kín được lặp đi lặp lại 2-3 lần,
đồng thời mỗi một lần không thả chó quá 2-3 lần tới nơi vị trí tìm chọn và mỗi
lần cần nắm một vật mới cho chó đi tìm ngửi. Không nên đặt
một vật quá vài lần và việc huấn luyện chó tìm kiếm đồ vật chỉ theo hơi của người
huấn luyện mà không phải theo mùi vị nước bọt của chính bản thân nó dây ra trên
vật đó. Các vật thể làm cho chó nhầm lẫn thì cần phải thu hồi cất ngay. Trong tất cả mọi trường hợp tìm kiếm đồ vật trừ hình thức
tìm mò người luyện chó nhất thiết phải biết vị trí của các đồ vật cần tìm.
Nói chung không nên dừng lại lâu ở các bài tập mang tính chuyển tiếp, vì
như vậy ở chó sẽ xuất hiện mối liên hệ bất lợi với mùi vị của các vật đó (Nó sẽ
nhớ các mùi vị đó rất kỹ). Qua 5-6 buổi học khi chó đã bắt đầu chọn được các đồ
vật của bản thân người huấn luyện trong mọi điều kiện khác nhau thì lập từ chuyển
tới giai đoạn huấn luyện tìm kiếm các vật thể mang mùi vị của người lạ. Trên một địa hình bằng phẳng giấu kín ba vật thể một
trong ba vật đó mang mùi vị. Người huấn luyện cùng với chó dừng lại cách vật thể
chừng 3-4 bước và ném vật thể, luyện tập của mình tới các phía các vật đặt trước,
người hướng dẫn lớp học thu nhặt nó bằng cặp. Sau đó người huấn luyện đưa cho
chó ngửi một vật khác rồi thả nó ra đi tìm ngửi. Việc điều khiển chó cũng được
thực hiện giống như trong các bài tập trước.
Cách thức nâng dần sự phức tạp hóa trong huấn luyện tìm các đồ vật được tiến hành như sau: Nếu ban đầu chỉ đặt một vật có hơi của một người lạ còn hai vật khác không có mùi, thì càng ngày theo trình tự thời gian, càng đặt nhiều vật mang mùi vị và giảm bớt vật không mang mùi. Số lượng các vật thể đó có thể lên tới 6-8. Trong huấn luyện tìm chọn đồ vật, nên sử dụng các vật khác nhau, tăng dần khoảng thời gian kể từ khi đặt vật thể tới khi thả chó đi tìm. Người huấn luyện viên và người giúp việc phải đặt các vật thể cùng một lúc để cho mùi vị của các vật không vì thời gian mà khác nhau. Để làm được điều đó, người huấn luyện phải đặt 2-3 vật, cách nhóm các vật thể của người giúp việc chừng 3-4m. Khi chó đã có khả năng tìm chọn được từ 8-10 vật thể khác nhau về hình dạng, kích thước và mang mùi vị của người lạ thì có thể tiến hành huấn luyện giai đoạn hai.
Cách thức nâng dần sự phức tạp hóa trong huấn luyện tìm các đồ vật được tiến hành như sau: Nếu ban đầu chỉ đặt một vật có hơi của một người lạ còn hai vật khác không có mùi, thì càng ngày theo trình tự thời gian, càng đặt nhiều vật mang mùi vị và giảm bớt vật không mang mùi. Số lượng các vật thể đó có thể lên tới 6-8. Trong huấn luyện tìm chọn đồ vật, nên sử dụng các vật khác nhau, tăng dần khoảng thời gian kể từ khi đặt vật thể tới khi thả chó đi tìm. Người huấn luyện viên và người giúp việc phải đặt các vật thể cùng một lúc để cho mùi vị của các vật không vì thời gian mà khác nhau. Để làm được điều đó, người huấn luyện phải đặt 2-3 vật, cách nhóm các vật thể của người giúp việc chừng 3-4m. Khi chó đã có khả năng tìm chọn được từ 8-10 vật thể khác nhau về hình dạng, kích thước và mang mùi vị của người lạ thì có thể tiến hành huấn luyện giai đoạn hai.
Giai đoạn thứ hai: Nhiệm vụ của giai đoạn này là huấn luyện chó tìm chọn
các đồ vật của người khác. Ban đầu
là những bài tập nhẹ nhàng mang tính thể nghiệm. Trên một khoảng trống đặt 2-3
vật thể được lấy từ hòm (bao bì). Cũng về phía các vật đó đặt tiếp 5-6 vật thể
của người giúp việc (cách 3-4m) mang mùi vị của người giúp việc, nhưng tất cả
các vật thể đó đều có chung màu sắc cũng như kích thước. Người huấn luyện để chó ngồi cách các vật thể không
mang mùi vị chừng 2m. Sau đó dùng panh lấy một trong các vật thể của người giúp
việc để chung vào với nhóm các vật thể. Tiếp theo lại dùng phanh đưa cho chó ngửi
một vật thể thứ hai của người giúp việc kèm theo lệnh “ngửi”. Sau khi đã cho
chó làm quen với mùi vị của vật thứ hai thì đặt nó ra sau và thả chó đi tìm. Việc điều khiển chó tiếp theo được thực hiện giống như
giai đoạn đầu. Bài tập được lập lại 2-3 lần
cho mỗi vị trí, sau đó thì để chó nghỉ. Trong khoảng thời gian 2-3 tiếng đồng hồ
của buổi học, bài tập tìm chọn vật thể được lặp lại từ 8-10 lần trên 3-4 vị trí
khác nhau.
Nên nhớ rằng để hòan thành được bài tập trong nhiều lần cần phải có
10-12 vật thể của người giúp việc chính đặt ở vị trí tìm chọn. Trong buổi tập có những con chó chỉ tìm được các vật thể
của người huấn luyện mà không tìm các đồ vật của người giúp việc. Khi đó người
luyện chó phải cao giọng lệnh cho nó “ngửi”. Nếu chó trở về mà không tìm được vật
thể thì một lần nữa cho ngửi vật làm mồi và rồi lại để nó đi tìm lần nữa. Mỗi một
lần luyện tập như vậy nhất thiết phải được kết thúc bằng kết quả là chó tìm lại
được vật thể cho dù là nhờ sự giúp đỡ của người huấn luyện. Trong những buổi học
đầu tiên có thể còn phải dùng thêm mệnh lệnh phụ để điều khiển chó cũng như
không loại trừ việc chỉ tay về phía các đồ vật cần tìm.
Mức độ phức tạp cũng được nâng dần lên giống như trong giai đoạn đầu
tiên nghĩa là phù hợp với sự tiến bộ của chó. Việc dừng lại lâu ở các bài tập
có tính giao thời là không cần thiết vì vậy sẽ tạo cho chó mối liên hệ với những
mùi vị rất bền. Khi mà chó có khả năng chọn được các vật thể của người giúp việc
một cách chính xác từ số các vật thể không mang mùi thì cần phải chuyển sang
giai đoạn luyện tập phản xạ phân biệt được vật thể cần tìm giữa một nhóm các vật
thể mang mùi vị của những người khác. Muốn
thế, người ta đặt 3-4 vật giống hệt nhau, trong số đó, vật cần tìm mang hơi của
người giúp việc, còn lại mang hơi người khác. Việc thả chó ra tìm ngửi cũng giống như các bài tập trước.
Thời gian đầu người huấn luyện cũng phải biết được vị trí đặt các vật cần tìm để
có thể giúp đỡ chó thêm khi nó gặp khó khăn. Để hoàn thiện các phản xạ có điều kiện trong các điều
kiện phức tạp. Theo mức độ tuần tự tăng dần số lượng các vật thể. Sử dụng các vật
thể khác nhau về hình dạng, màu sắc, kích thước cũng như về chất liệu của vật
thể đó (gỗ, kim loại, cao su, xương…). Trước khi luyện tập việc chọn các vật thể
mới lạ về hình dạng, kích thước cần phải sơ bộ xử lý việc nhận mùi của các vật
thể đó. Trước khi thả chó đi tìm vật thể mới lạ, cần phải
đưa cho nó ngửi trước sau đó mới đem đi cất giấu. Việc tìm các vật thể với khoảng thời gian giữ mùi ngày
càng tăng dần có một ý nghĩa quan trọng trong quá trình huấn luyện khả năng
phân tích bằng khứu giác của chó.
Với mục đích đó, theo hướng dẫn của người chỉ huy lớp học cùng một lúc số
vật thể được đặt của nhiều người giúp việc, trong đó có đồ vật của người giúp
việc là chủ yếu. Đồng thời pải đặt một vật thể của người đó ngay trong nhóm các
vật thể khác, còn hai vật thể nữa thì đặt cách đó một đoạn. Hai vật thể này
trong quá trình tìm ngửi của chó, tùy theo mức độ cần thiết mà người hướng dẫn
lớp học dùng panh xếp chúng vào nhóm các vật thể. Trong trường hợp này việc tìm
chọn bắt đầu tiến hành sau 5-10 phút, kể từ khi đặt chúng, sau đó tăng dần thời
gian lên tới một, hai giờ. Tuyệt đối không nên thả chó tìm ngay đồ vật mà người
giúp việc vừa mới cầm giữ. Vì như vậy, chó sẽ đánh hơi theo mùi vị nào mạnh nhất
chứ không phải mùi vị nào đặc trưng cho tính cá nhân nhất. Khả năng tìm kiếm của chó được đánh giá bằng khả năng
tìm mò của nỏ, khi đó người huấn luyện cũng không biết được vị trí của vật thể
đó. Việc tìm kiếm dưới sự chỉ đạo của huấn luyện viên. Để không gây nên cho chó một mối liên hệ không cần thiết,
vị trí điểm đặt các vật thể cần phải thay đổi và đóng vai người giúp việc chủ yếu
cũng phải là những người khác nhau.
Giai đoạn thứ ba (giai đoạn kết thúc): có mục đích luyện cho chó khả
năng tìm kiếm các vật thể thành thaọi trong mọi điều kiện phức tạp.Việc tìm chọn
liên tục các vật thể của nhiều người giúp việc (hai ba người) là một trong những
hình thức phức tạp của bài tập tìm kiếm đồ vật. Người huấn luyện đi tới nhóm
các đồ vật và thả chó đi tìm đồ vật của một trong các người giúp việc. Sau đó
thay đổi người giúp việc và một lần nữa lại để chó đi tìm đồ vật của người thứ
hai (đồ vật người này cũng phải được đặt cùng lúc với những vật của những người
giúp việc khác), cũng tiến hành tương tự như vậy đối với người thứ ba. Nên để
chó đánh hơi lần lượt theo những nhóm vật thể khác nhau, nghĩa là chọn đồ vật của
một người giúp việc nào đó trong nhóm các vật thể, sau đó đến vật rhể của người
giúp việc khác trong nhóm vật thể thứ hai và cứ lần lượt như vậy. Dần dần chó học được cách chọn các đồ vật khi có mặt
nhiều người trên bãi tập.Nên thỉnh thoảng thả chó tìm nhưng lại không đặt đồ vật
cần tìm. Điều đó nhằm kiểm tra khả năng tìm chọn một cách chính xác cũng như sẽ
không tạo nên ở chó mối liên hệ không cần thiết với vật thể.Tuy nhiên cũng
không nên lạm dụng những bài tập như vậy quá nhiều. Khả năng tìm chọn đồ vật đượic coi là thành thục kho
chó có thể chọn một cách chính xác vật thể của người khác từ một nhóm có 8-10 vật
thể có hình dạng, kích thước cũng được cấu tạo từ những chất liệu khác nhau(gỗ,
da, kim loại, cao su….).
Những sai lầm có thể vi phạm của người huấn luyện:
1- Chọn địa hình cho các buổi học trong giai đoạn đầu không đúng (Có nhiều
mùi vị lạ, câu cỏ quá tốt , có nhiều kích thích ngoại cảnh).
2- Trong vai trò của người giúp việc chính chỉ dùng một người.
3- Sử dụng các đồ vật ngoài mùi vị đặc trưng có tính chất cá biệt còn
mang các mùi vị khác (thịt, nước bọt chó và các chất thơm khác), làm hấp dẫn
chó tìm chọn và nhặt các vật đó. Không sử dụng vật thể mà chính vật đó đã làm
ckho chó một lần bị nhầm lẫn.
4- Sử dụng các đồ vật có mức độ hơi hướng khác nhau nghĩa là vật mà chó
cần tìm trước khi đưa giấu được hơi thơm rất mạnh còn lại thì không được bôi
thơm, do đó mùi vị của các vật còn lại sẽ kém. Điều này sẽ dẫn đến việc chó
không đánh hơi theo mùi vị đặc trưng có tính chất cá biệt mà theo mức độ đậm nhạt
của mùi vị.
5- Các hoạt động đi lại hoặc các mệnh lệnh “thừa” của người huấn luyện dẫn
đến việc tạo một mối liên hệ không có lợi cho chó. Chẳng hạn các bệnh “apporte”
và “tốt” được người huấn luyện luôn sử dụng khi chó vừa có ý định nhặt vật thể,
do vậy ở nó sẽ tạo nên mối liên hệ có hai là chỉ đánh hơi theo mệnh lệnh chứ
không phải theo mùi vị. Các cử chỉ dù nhỏ của người
huấn luyện tại thời điểm tìm chọn có thể sẽ tạo nên cho chó như một tín hiệu
báo trước về vị trí của vật thể đang cần tìm mà không cấn đánh hơi nó cũng biết
được. Bởi vậy người huấn luyện chó phải biết tự kiềm chế.
3. HUẤN LUYỆN CHÓ TÌM NGƯỜI THEO
MÙI VỊ TRÊN ĐỒ VẬT ĐỂ LẠI CỦA NGƯỜI ĐÓ
Việc tìm người bằng cách đánh hơi các đồ vật là yếu tố rất quan trọng
dùng để nhận biết được người cần tìm (đang trong một đám đông) bằng cách đánh
hơi các dấu vết hay các đồ vật của người đó đánh rơi hoặc cố tình vứt đi. Việc tìm người theo hơi hướng của đồ vật đồng thời sẽ kết
thúc ở chó thói quen phân tích chi tiết các mùi vị khác nhau để sử dụng trong
công việc lùng sục theo dấu vết. Kích
thích có điều kiện: Mệnh lệnh chính “ngửi” và động tác: dùng tay phải chỉ về
phía mấy người đang đứng trước mắt. Mệnh lệnh phụ “tốt” “lại đây” “đưa đây” và
“phu” hạ giọng. Đóng vai trò các kích
thích không có điều kiện là những vật mồi, người giúp việc và bánh ngọt. Thói quan đánh hơi đồ vật tìm người được tạo nên trên
cơ sở các phản xạ tấn công – phòng thủ hoặc thói quen tìm măng các đồ vật. Việc đánh hơi tìm đồ vật, tìm người được bắt đầu huấn
luyện khi đã tạo nên ở chó được khả năng tìm chọn các đồ vật của người khác.
Trong giai đoạn này đồng thời cũng nên cho chó làm quen dần với việc đánh hơi
theo dấu vết.
PHƯƠNG PHÁP VÀ KỸ THUẬT HUẤN LUYỆN
Ban đầu nên dạy chó tìm được người cần thiết giữa một nhóm 4-5 người
giúp việc mặc những bộ quần áo khác nhau (áo mưa, bành tô…) đứng thành một hàng
ngang, người nọ cách người kia một bước. Một trong số người giúp việc để lại một
vật gì đó cách 3-4 bước về phía trước hoặc ở một bên hàng người đứng. Người huấn
lulyện đưa chó tới dùng panh cầm vật đó lên đưa cho nó ngửi, sau đó đặt vật đó
về phía sau rồi dùng lệnh cũng như bằng cử chỉ thả chó đi tìm chủ nhân của đồ vật
đó. Người huấn luyện cần phải giữ chó bằng một đoạn dây cương ngắn. Trong thời gian đầu, có thể chó không tìm ra được người
có vật thể đó, mặc dù nó đang đứng trước người giúp việc, nhưng nó lại có chiều
hướng muốn bỏ đi. Khi đó người giúp việc phải rung động nhẹ áo mưa làm cho nó vồ
lấy người đó, cắn vào tay áo. Người huấn luyện lập tức cổ vũ nó “tốt, tốt” và
kéo dây cương sao cho chó kéo người giúp việc đó ra khỏi hàng. Sau khi người giúp việc đã ra khỏi hàng, người huấn luyện
ra lệnh cho anh ta “đứng lại”, người giúp việc đứng yên. Người huấn luyện lại
ra lệnh cho chó “bên cạnh” và kéo nó về phía mình. Khi chó đã ở vị trí “bên cạnh”
người giúp việc đó lập tức chạy trở về hàng đứng ở một vị trí khác. Để chó
không phát hiện được việc làm người đó, người huấn luyện quay chó về phía ngược
lại hoặc dẫn nó đi nơi khác. Chỉ khi
người giúp việc đã đứng yên ở trong hàng thì người huấn lyện mới lại đưa cho ngửi
vật thể ban đầu và lại để nó tìm chọn một lần nữa. Bài tập được lặp lại như vậy từ 2-3 lần.
Đó là đối với loại chó có tính hung dữ vào loại
trung bình. Còn đối với loại có tính hung dữ kém thì cần phải sử dụng một
phương pháp khác. Theo sự hướng dẫn của người chỉ huy lớp học 3-4 người giúp việc
khoác áo mưa đứng ở trong hầm cách chó 25-30cm. Một trong số những người đó đi
tới chó và dùng roi chọc tức nó. Khi có lệnh của người huấn luyện “đứng yên”
người giúp việc đứng lại. Sau đó tiến hành để chó áp giải chừng 10-15m để chó
làm quen với “hơi” của người giúp việc đó, người huấn luyện viên và chó đi gần
người giúp việc đó cách khoảng 1-2 bước. Khi còn khoảng 10-15 bước nữa thì tới
hầm, nơi những người giúp việc khác đang ở đó, người giúp việc này liền vung vẩy
2-3 lần vạt áo về phía chó và bỏ chạy về hầm, khi gần tới nơi cố tình bỏ rơi một
đồ vật của mình. Trong quá trình người giúp việc bỏ chạy về đứng vào nhóm những
người giúp việc khác, người huấn luyện phải tìm cách che khuất chó, để nó không
nhìn thấy người giúp việc đó đứng ở vị trí nào. Sau đó theo lệnh “ngửi” chó được
thả đi tìm (ban đầu nên để một khoảng dây cương ngắn). Sau lần tìm ngửi lần thứ
nhất, người giúp việc đó lại trêu tức chó một lần nữa và lại đứng vào hàng sao
cho không để cho chó nhìn thấy. Trước khi để chó tìm lần thứ hai, người huấn
luyện đưa vật đó cho chó đánh hơi. Quá trình tìm chọn người tiếp theo chỉ tăng
sự đánh hơi theo mùi vị của vật thể chứ không kích động chó hoặc áp giải thêm một
lần nào nữa.
Có một vài con chó sẽ lần theo dấu vết cuối cùng mà tìm một cách chính
xác ra người giúp việc đó. Trong tìm chọn người theo mùi vị vật thể, do sự nóng
giận quá mức mà chúng có thể phạm phải nhiều sai lầm và vồ lấy bất kỳ một người
giúp việc nào trong số đó. Đối với những con chó như vậy nên sơ bộ huấn luyện
chúng tìm người theo dấu. Theo hướng
dẫn của người chỉ huy lớp học, một người giúp việc cố tình để lại những dấu vết
trên một khoảng cách chừng 150-200m và đi tới đứng vào trong một nhóm chừng 2-3
người, cũng chính người đó để lại một đồ vật nào đó cách hai người chừng 5-10m. Chờ một vài phút người huấn luyện đưa chó lần theo dấu
vết. Sau khi để nó ngửi đồ vật của người giúp việc để lại, chó bắt đầu việc tìm
chọn chủ nhân của đồ vật đó. Sau lần tìm chọn thứ nhất, bài tập được lặp lại một
lần nữa và cũng cho ngửi chính đồ vật đó trước khi nó tìm chọn. Việc điều khiển
chó được thực hiện theo một thứ tự bình thường.
Nhược điểm lớn nhất của các phương pháp kể trên là ở chỗ chúng được xây dựng trên cơ sở của phản ứng tấn công – phòng thủ của chó. Do đó thường thường chó nhảy lên người giúp việc một cách rất dữ tợn và kèm theo hành động cắn. Làm cho người giúp việc hoảng hốt lo sợ nhưng chính điều đó lại càng thúc đẩy tính hung dữ của nó. Do sự tức giận dữ dội mà chó thường phạm sai lầm trong quá trình tìm chọn.
Việc huấn luyện chó theo mùi vị của vật thể có thể được xây dựng trên cơ sở của thói quen nhận biết mùi (đối với những con chó thích thú tìm mang các vật mồi) và việc tìm chọn đồ vật.
Nhược điểm lớn nhất của các phương pháp kể trên là ở chỗ chúng được xây dựng trên cơ sở của phản ứng tấn công – phòng thủ của chó. Do đó thường thường chó nhảy lên người giúp việc một cách rất dữ tợn và kèm theo hành động cắn. Làm cho người giúp việc hoảng hốt lo sợ nhưng chính điều đó lại càng thúc đẩy tính hung dữ của nó. Do sự tức giận dữ dội mà chó thường phạm sai lầm trong quá trình tìm chọn.
Việc huấn luyện chó theo mùi vị của vật thể có thể được xây dựng trên cơ sở của thói quen nhận biết mùi (đối với những con chó thích thú tìm mang các vật mồi) và việc tìm chọn đồ vật.
Trong thực tế huấn luyện, phương pháp này sẽ đạt được nhiều kết quả tốt. Với mục đích đó cần phải huấn luyện cho chó việc tìm chọn
các đồ vật của người khác cũng như tạo cho chúng khả năng thành thạo nhận biết
các đồ vật của chủ nhân nằm trong tay người huấn luyện khác (xem giai đoạn cuối
cùng của việc nhận biết mùi). Sau khi
đã tạo được thói quen tìm chọn được các đồ vật của người ngoài, bài tập về tìm
chọn người theo mùi vị được tổ chức như sau: Chừng 3-4 người giúp việc mặc một
loại quần áo giống hệt nhau (trừ áo mưa), trong tay họ là những vật thể giống
nhau về hình dạng kích thước (găng tay, giẻ rách hoặc áo mưa). Một trong số người
giúp việc đặt đồ vật của mình sang một bên cách khoảng 4-5 bước chân. Người huấn luyện giữ chó bằng một đoạn dây cương ngắn
và dẫn nó đi xung quanh những người giúp việc một, hai lần sau đó đưa vật thể
cho nó ngửi rồi lại đem về trả cho chủ nhân của nó. Cần phải che kín chó không
để nó nhìn thấy người nhận lại vật thể đó. Xong mọi việc mới để chó đi tìm ngửi,
khi chó tìm đúng đồ vật, người giúp việc bước lên một bước và đưa lại vật đó
cho chó. Người huấn luyện kéo chó về phía mình thu lấy đồ
vật và thưởng nó bánh ngọt. Nếu chó chọn nhầm vật thể của người khác thì người
huấn luyện cảnh cáo “phụ” và giật nhẹ dây cương và hướng nó đi tìm ở người
khác.
Mỗi lần tập thả chó đi tìm ngửi 2-3 và mỗi lần nên thay một vật thể. Nếu
chó rất chậm nhận biết được đồ vật thì cần phải cầm đồ vật thếp xuống cách mặt
đất 10-15cm. Khi huấn luyện những con chó dữ để khỏi bị cắn thì nên buộc các vật
thể bằng dây nhỏ. Càng ngày điều kiện luyện
tập càng phức tạp hơn. Đồ vật mà chó đã ngửi thì không hòan lại chủ nhân của
nó, mà vẫn để nguyên tại chỗ. Người giúp việc đó cầm một vật thể khác. Tất cả mọi
người giúp việc đều giấu các vật thể trong thắt lưng và chó được huấn luyện gỡ
nhẹ nhàng từ trong thắt lưng đó vật thể cần tìm. Về sau các đồ vật còn được giấu
kỹ hơn, trong ngực, trong túi và chỉ đưa ra khi chó đã tìm đúng. Với mục đích huấn luyện chó hít ngửi một cách nhẹ nhàng
và giữ người tìm được một cách cẩn thận bằng cách câu vào phía trên của áo,
đóng vai trò vật mồi là những mẩu vải có kích thước 40-50cm và cũng có màu của
mằu áo người giúp việc đang mặc. Trong quá trình hít ngửi tìm chọn của chó, các
màu vải được kịp trong thắt lưng ở về phía thân áo trước của người giúp việc. Mục đích cuối cùng của những bài tập đó là dạy cho chó
cắn giữ lấy áo của người giúp việc đang cần tìm một cách thành thạo. Huấn luyện chó theo phương pháp vừa nói trên, chó sẽ ít
nổi giận hơn và việc tìm chọn sẽ đạt được những kết quả chính xác hơn. Việc giúp đỡ chó chỉ thực hiện ở trong giai đoạn đầu của
quá trình huấn luyện. Còn về sau không những không giúp đỡ mà còn không nên
giúp đỡ bởi vì có thể gây cho chó những mối liên hệ không cần thiết.
Việc tạo cho chó phản xạ có điều kiện ban đầu bằng mệnh lệnh “ngửi” và cử chỉ được chuyển sang luyệnt ập ở mức độ phức tạp trung bình tiến hành như sau:
Việc tạo cho chó phản xạ có điều kiện ban đầu bằng mệnh lệnh “ngửi” và cử chỉ được chuyển sang luyệnt ập ở mức độ phức tạp trung bình tiến hành như sau:
- Nhóm những người giúp việc tăng lên 5-6 người.
- Những người giúp việc đó cụm vào nhau có các trạng thái khác nhau (ngồi,
nằm…)
- Việc tìm chọn tiến hành ở các thời điểm khác nhau, trong những điều kiện
thời tiết khác nhau.
- Chó được hòan toàn thả lỏng (không có dây cương).
Vào giai đoạn cuối cùng của quá trình huấn luyện là những bài tập nhằm
cũng cố thói quan đến mức độ thành thạo trong mọi điều kiện phức tạp:
- Việc tìm chọn được tiến hành trong những ngôi nhà khác nhau và ở những
nơi tập trung đông người.
- Tăng số người giúp việc lên 7-8 người.
- Việc tìm chọn đối với một nhóm người không hề có quan hệ trực tiếp với
chó.
- Việc tìm chọn tới một vài người một cách lần lượt từ một nhóm những
người giúp việc đó.
Việc tìm chọn tới một vài người được tiến hành như sau: Chó được đưa tới
đánh hơi tìm người theo mùi vị của một vật thể để ở phía trước của nhóm người
đó. Sau khi đã tìm được chủ nhân của vật đó, một lần nữa chó lại được giao nhiệm
vụ đánh hơi theo mùi vị của một thể thuộc về người khác. Chó phải tìm ra được
chủ nhân của vật thể thứ hai này. Cũng có thể tiến hành như vậy đối với người
thứ ba. Lúc này những người mà chó đã tìm thấy được một lần thì sẽ không trở về
hàng nữa mà đứng ở một vị trí khác. Thời
gian giữ chậm hơi hướng của vật thể cũng được dần dần tăng lớp. Sự tập luyện
như vậy là vô cùng cần thiết nhất là cho việc đào tạo một con chó lùng sục, bởi
vì thông thường để đến khi tìm nhận một người cần tìm thì mùi vị của người đó để
lại trên vật thể cũng đã trôi qua một thời gian dài. Trong thời gian đầu, chó
đánh hơi vật thể vừa mới vứt ra trước khi tìm chọn. Nhưng về sau, trước khi tìm
chọn, tất cả mọi người giúp việc đều đặt đồ vật của mình theo một hướng và sau
một thời gian việc tìm chọn mới bắt đầu được tiến hành. Ban đầu mùi vị tăng lên
và những con chó sau cùng thì việc tìm chọn bằng đánh hơi các đồ vật lúc này đã
có một thời gian giữ mùi vị rất dài. Khoảng
thời gian này tăng dần lên tới một vài giờ. Muốn vậy các vật thể dùng cho chó
ngửi được đặt ở tại một vị trí nhất định đã chọn trước và tiến hành đưa chó tìm
chọn được bắt đầu sau một thời gian định sẵn. Khả năng của chó được coi là thành thạo khi nó có thể
đánh hơi đồ vật tìm người một cách chính xác trong mọi điều kiện phức tạp từ một
nhóm 7-8 người.
NHỮNG SAI LẦM CÓ THỂ CÓ Ở NGƯỜI HUẤN LUYỆN
1- Chỉ sử dụng đơn độc 1 người giúp việc làm mẫu và vị trí trong hàng của
người đó lại luôn ở một nơi cố định.
2- Đưa chó đánh hơi tìm kiếm chỉ ở một bên của hàng người giúp việc.
3- Sử dụng những người giúp việc có cùng một loại quần áo.
4- Các hoạt động đi lại không cần thiết các mệnh lệnh nhắc lại quá nhiều
lần. Khi điều khiển chó bằng dây cương thường tạo nên cho nó một thói quen tìm
người theo tín hiệu của người huấn luyện thông qua dây cương.
4. HUẤN LUYỆN CHÓ TÌM NGƯỜI THEO
DẤU VẾT MÙI VỊ
Để tạo nên được những con chó lùng sục canh gác và áp giải thì việc huấn
luyện chúng đánh hơi tìm người theo dấu vết là rất quan trọng. Cần phải huấn luyện cho nó tự động quan sát dấu vết và
xác định hướng đi của người chạy trốn, say sưa tìm kiếm, và tìm kiếm một cách
chính xác theo các dấu vết mùi vị để lại. Chó được huấn luyện một cách thành thạo
khi có thể tìm người theo dấu vết vô hình (theo mùi vị người đó). Kích thích có điều kiện, áp dụng các mệnh lệnh chính:
“dấu vết” và mệnh lệnh phụ “ngửi”, “tốt”. Mùi vị của dấu vết (khi đánh hơi)
cũng trở thành những kích thích có điều kiện. Người giúp việc chính là một kích thích không có điều
kiện cơ bản. Ngoài ra phụ thuộc vào các đặc tính cá nhân của mỗi con chó mà
trong vai trò những kích thích không điều kiện có thể sử dụng thêm đồ ăn, các vật
mồi và ngay chính người luyện chó. Việc đào
tạo thói quen đánh hơi theo dấu vết được gây dựng trước hết trên cơ sở bẩm sinh
tức là những phản xạ tự nhiên của nó, sục sạo tìm kiếm người và thú vật. Trong
luyện tập phản xạ này có thể được tạo nên trên cơ sở các phản xạ không điều kiện
phức tạp: tấn công- phòng thủ, ăn uống, định hướng và cả thói quen. Phụ thuộc vào mức độ của từng con chó mà quá trình luyện
tập được bắt đầu tiến hành sau khi đã tạo cho nó được một ý thức kỷ luật ban đầu,
phát triển tính hung dữ đạt đến mức độ tương đối cũng như khả năng bắt giữ kẻ
chạy trốn trên một cự ly ngắn.
PHƯƠNG PHÁP VÀ KỸ THUẬT HUẤN LUYỆN
Trước khi dạy chó đánh hơi dấu vết, một nhiệm vụ đặt ra trước người huấn
luyện. Đó là việc bắt chó phải ngửi các dấu vết vô hình do người giúp việc để lại,
tức “buộc chó lần theo dấu vết”. Với mục
đích đó, trước hết cần phải xác định đúng phương pháp luyện tập, cách thức hấp
dẫn chó tới các dấu vết vô hình. Phụ thuộc
vào các đặc tính của từng con chó riêng biệt mà buổi đầu luyện tập chó đánh hơi
được áp dụng theo từng phương pháp khác nhau. Các phương pháp thông dụng nhất
đó là: - Lùng sục người giúp việc theo dấu vết mà
không chọc tức chó.
- Lùng sục người giúp việc theo dấu vết sau khi đã chọc tức chó.
- Lần tìm vật thể theo dấu vết của người huấn luyện (chủ nhân).
Nếu luyện tập theo các phương pháp kể trên mà không đạt được kết quả thì
có thể áp dụng các phương pháp sau đây:
- Lùng tìm theo dấu vết của người huấn luyện, người này có mang theo thức
ăn.
- Lùng sục theo dấu vết của người huấn luyện đã trốn kín, việc điều khiển
chó do người huấn luyện thứ hai đảm nhiệm.
Trong những buổi học đầu nên lưu ý những điều kiện sau đây:
- Việc luyện tập được tiến hành vào buổi sáng, trên địa hình tuyệt đối
không có những kích thích ngoại cảnh. Địa hình mang tính chất hoàn toàn tự
nhiên, có cỏ mọc, hố rãnh, hầm hào.
- Chó ở trong trạng thái khỏe mạnh.
- Dấu vết để lại trùng theo hướng gió.
- Người huấn luyện phải biết rõ dấu vết nghĩa là nắm vững điểm xuất
phát, điểm cuối cùng cũng như con đường đi của người giúp việc.
- Vị trí dùng để quyến rũ chó với các dấu vết cần phải được chọn sao cho
chó không thể tìm các phản xạ không điều kiện (người giúp việc, thức ăn, hoặc vật
mồi) bằng tai hoặc bằng mắt được. Chỉ trong điều kiện đó mới buộc chó phải sử dụng
khứu giác để lùng sục.
- Mùa đông khi có tuyết phủ, những thời gian đầu được luyện tập trên những
địa hình nhất định. Trong trường hợp này thời gian các dấu vết lạ nhất thiết cần
phải lâu hơn dấu vết cần tìm hiểu nhiều.
Huấn luyện chó tìm kiếm người giúp việc theo dấu vết mà không cần phải
chọc tức chó. Phương pháp này sử dụng để luyện tập cho những con chó có tính
hung dữ từ trung bình trở lên và rất ham thích đuổi bắt. Trên một địa hình đã chọn trước, người chỉ dẫn lớp học
giao nhiệm vụ cho người giúp việc, chỉ rõ điểm xuất phát, tuyến đường đi và điểm
kết thúc của dấu vết, đồng thời xác định các bước hành động của người giúp việc
tại điểm kết thúc sau khi chó đã lần theo dấu vết. Cự li dấu vết khoảng
200-250m. Người giúp việc cần phải khoác lại áo sao cho
chó cắn giữ dễ dàng. Trong những buổi học đầu tiên dùng loại áo khoác tập. Nếu
chó đã được huấn luyện dũng cảm vồ bắt loại áo bạt dùng cho luyện tập thì người
giúp việc nên dùng loại áo đó. Sau khi
nhận nhiệm vụ người giúp việc bắt đầu sắp đặt dấu vết, người hướng dẫn lớp học
và người huấn luyện theo dõi hành động của anh ta để xem anh ta làm đúng yêu cầu
không. Người huấn luyện theo sự hướng dẫn của người chỉ huy lớp học dắt chó đi
dạo và dần dần tiến tới “con đường” dấu vết của người giúp việc. Cách 10-15m
thì tới dấu vết người huấn luyện chỉ tay về phía đó và khi chó vừa đi qua đường
có dấu vết thì ta lệnh “dấu - vết”. Nếu chó đã được huấn luyện việc chọn các đồ
vật thì kèm thêm một mệnh lệnh phụ nữ “ngửi”. Có những con chó ngay khi vừa gặp
dấu vết là lập tức đánh hơi và đi theo con đường có dấu vết. Trong trường hợp nếu
chó không quan tâm tới dấu vết nghĩa là không ngửi các mùi vị của dấu vết, thì
người huấn luyện phải hướng chó qua dấu vết bên này sang bên kia và ngược lại,
đồng thời tịnh tiến dọc theo con đường mang dấu vết. Thông thường những con chó
có mức độ dữ tợn cỡ trung bình thì chúng bắt đầu hít ngửi dấu vết ngay từ lần cắt
ngang đầu tiên hoặc thứ hai con đường mang dấu vết.
Khi chó bắt đầu đánh hơi theo dấu vết, người huấn luyện lập tức khen ngợi “tốt, tốt” và buông lỏng dây cương rồi đi kèm theo nó và lặp đi lặp lại có tính chất chu kỳ “dấu vết”, “tốt”, “dấu vết”. Vào cuối con đường dấu vết, chó có thể nhảy xổ vào người giúp việc và cắn giữ lấy áo của người đó. Trên điểm cuối cùng của con đường dấu vết người giúp việc cần phải náu kỹ mình chừng nào chó chưa đánh hơi đến tận nơi.
Để tránh bị chó cắn người giúp việc dùng gậy đẩy áo mưa ra khỏi người nhưng không vứt áo mưa lại. Người huấn luyện cần phải theo dõi chặt chẽ tư cách của chó và có thể điều khiển nó bằng dây cương để dài. Sau một cuộc vật lộn ngắn ngủi người giúp việc theo lệnh của người huấn luyện nằm yên tại chỗ con chó được giải phóng. Sau đó người huấn luyện cùng với chó trở về theo con đường của mình. Mỗi một buổi học nên để chó thực hiện 1-2 lần đánh hơi với cự ly 200-250cm với khoảng cách giữa hai lần 30-40 phút. Trong quá trình luyện tập như vậy “dấu vết” và mùi vị của dấu vết dần dần trở thành những tiní hiệu dùng để lùng sục người giúp việc theo dấu vết mùi vị của nó để lại. Dạy chó đánh hơi theo phương pháp này đạt được hiệu qủa cao, phải chú ý các điểm sau đây:
Khi chó bắt đầu đánh hơi theo dấu vết, người huấn luyện lập tức khen ngợi “tốt, tốt” và buông lỏng dây cương rồi đi kèm theo nó và lặp đi lặp lại có tính chất chu kỳ “dấu vết”, “tốt”, “dấu vết”. Vào cuối con đường dấu vết, chó có thể nhảy xổ vào người giúp việc và cắn giữ lấy áo của người đó. Trên điểm cuối cùng của con đường dấu vết người giúp việc cần phải náu kỹ mình chừng nào chó chưa đánh hơi đến tận nơi.
Để tránh bị chó cắn người giúp việc dùng gậy đẩy áo mưa ra khỏi người nhưng không vứt áo mưa lại. Người huấn luyện cần phải theo dõi chặt chẽ tư cách của chó và có thể điều khiển nó bằng dây cương để dài. Sau một cuộc vật lộn ngắn ngủi người giúp việc theo lệnh của người huấn luyện nằm yên tại chỗ con chó được giải phóng. Sau đó người huấn luyện cùng với chó trở về theo con đường của mình. Mỗi một buổi học nên để chó thực hiện 1-2 lần đánh hơi với cự ly 200-250cm với khoảng cách giữa hai lần 30-40 phút. Trong quá trình luyện tập như vậy “dấu vết” và mùi vị của dấu vết dần dần trở thành những tiní hiệu dùng để lùng sục người giúp việc theo dấu vết mùi vị của nó để lại. Dạy chó đánh hơi theo phương pháp này đạt được hiệu qủa cao, phải chú ý các điểm sau đây:
- Người huấn luyện chó phải theo dõi chặt cho việc tạo dấu vết của người
giúp việc.
- Mỗi một lần đánh hơi nhất thiết phải đưa tới kết quả là chó cắn giữ được
vào áo người giúp việc. Điều này sẽ kích thích chó trong việc lùng sục.
- Trong những buổi học đầu tiên, chỉ đạo viên phải lưu ý giúp đỡ người
huấn luyện trong việc điều khiển chó. Phương
pháp huấn luyện chó đánh hơi tìm người vừa nói trên đây là một phương pháp cơ bản
được áp dụng rộng rãi nhất trong việc huấn luyện các loại chó lùng sục. Trong
phương pháp này, chó hòan toàn được bình tĩnh hít ngửi dấu vết và ngay trong những
buổi học đầu tiên, chó đã được huấn luyện việc đánh hơi dấu vết bằng khứu giác. Tuy nhiên trong luyện chó lùng sục phương pháp này
không phải luôn luôn được áp dụng
HUẤN LUYỆN CHÓ ĐÁNH HƠI THEO DẤU VẾT BẰNG PHƯƠNG PHÁP KÍCH ĐỘNG CHÓ
Phương pháp này được áp dụng đối với những con chó mà tính hung dữ của
nó rất kém.
Người chỉ huy lớp học giao nhiệm vụ
cụ thể cho người giúp việc và chỉ rõ vị trí ẩn náu của người giúp việc trước
khi chọc tức chó, thứ tự các bước khi kích động nó, điểm xuất phát, tuyến đường
(200-250m) điểm kết thúc và thứ tự hành động ở thời điểm vật lộn với chó. Đồng
thời ghi nhớ phần thứ hai của tuyến đường có dấu vết. Cũng giống như trong trường hợp huấn luyện chó đánh hơi
không cần sự kích động, người giúp việc phải mặc loại quần áo dễ cho chó cắn giữ. Người huấn luyện chó dẫn chó tới và buộc cương vào gốc
cây để một khoảng tự do từ 1,5 – 2m. Đối với những con chó rất khỏe thì phải buộc
nó bằng xích. Vị trí buộc chó phải bảo đảm để chó không nhận ra được tuyến đường
đi của người giúp việc. Chỉ có trong điều kiện đó mới buộc chó phải sử dụng khứu
giác để tìm người giúp việc. Theo tín
hiệu của người huấn luyện người giúp việc ra khỏi hầm trú ẩn và đi tới cầm roi
đánh vào chó, sau đó bỏ chạy theo con đường đã định sẵn. Trong khi chạy cố tình
kéo dây lệt sệt để các dấu vết để lại sẽ có cường độ hơi hướng mạnh hơn. Người
huấn luyện phải biết rõ những dấu vết đó. Dấu vết kéo dài khoảng 200-250m theo
hình vòng cung. Cuối đường chạy người giúp việc chui vào hầm ẩn náu. Người huấn
luyện phải theo dõi chặt chẽ các hành động của người giúp việc cũng như tuyến
đường đi của anh ta. Sau khi người giúp việc đã
ngồi yên trong hầm, người huấn luyện mới tháo dây cương buộc ở gốc cây và để
khoảng 1-2m cho chó được tự do rồi dẫn nó tới dấu vết. Đồng thời với việc chỉ
tay xuống các dấu vết, người huấn luyện liền hạ lệnh “dấu vết”. Nếu chó đã được
huấn luyện việc tìm chọn đồ vật thì thêm cả mệnh lệnh phụ “dấu vết, ngửi”. Trong những buổi học ban đầu người huấn luyện trong nhiều
trường hợp buộc phải dắt chó theo dấu vết, hướng nó đi theo con đường có dấu vết
bằng dây cương. Có một số con chó thì hướng tới người giúp việc bằng mắt. Trong
những trường hợp tương tự như vậy thì cần phải điều khiển nó bằng một đoạn dây
cương ngắn hơn và nhắc lại mệnh lệnh “dấu vết”, đồng thời với việc chỉ tay xuống
dấu vết. Cứ như vậy hướng dẫn nó để đến tận cùng của dấu vết.
Nếu chó đánh hơi và đi đúng theo con đường có dấu vết thì dây cương phải buông lỏng hơn để phần nào nó được tự do hít ngửi theo dấu vết. Tại thời điểm cuối cùng, chó có thể nhẩy xổ vào người giúp việc và cắn vào áo. Sau một sự vật lộn ngắn ngủi với chó, người giúp việc vùng dậy chạy theo con đường định sẵn, đoạn đường thứ hai mang dấu vết lại được tạo nên và bài tập được kết thức giống như trong trường hợp không có sự kích động của người giúp việc. Cần phải lưu ý rằng, việc kích động chó trong phương pháp thứ hai này chỉ thực hiện đối với những buổi học đầu tiên. Khi ở chó đã xuất hiện sự hứng thú lùng sục người giúp việc thì chấm dứt việc kích động chó trước khi để nó đánh hơi theo dấu vết. Ưu điểm của phương pháp này là ngay trong những ngày đầu tiên đã gây cho chó được hứng thú lùng sục tìm kiếm người giúp việc. Đối với những con chó mà tính khí của nó cực kỳ hung dữ thì không nên sử dụng phương pháp kích động. Những con chó như vậy thường do sự tức giận ghê gớm mà nó có thể rất nhanh chóng tìm ra người giúp việc bằng mắt, bằng tai và hầu như không cần phải ngửi và dĩ nhiên nó sẽ cắn xé tả tơi người giúp viêệ nếu không kịp thời ngăn chặn.
Nếu chó đánh hơi và đi đúng theo con đường có dấu vết thì dây cương phải buông lỏng hơn để phần nào nó được tự do hít ngửi theo dấu vết. Tại thời điểm cuối cùng, chó có thể nhẩy xổ vào người giúp việc và cắn vào áo. Sau một sự vật lộn ngắn ngủi với chó, người giúp việc vùng dậy chạy theo con đường định sẵn, đoạn đường thứ hai mang dấu vết lại được tạo nên và bài tập được kết thức giống như trong trường hợp không có sự kích động của người giúp việc. Cần phải lưu ý rằng, việc kích động chó trong phương pháp thứ hai này chỉ thực hiện đối với những buổi học đầu tiên. Khi ở chó đã xuất hiện sự hứng thú lùng sục người giúp việc thì chấm dứt việc kích động chó trước khi để nó đánh hơi theo dấu vết. Ưu điểm của phương pháp này là ngay trong những ngày đầu tiên đã gây cho chó được hứng thú lùng sục tìm kiếm người giúp việc. Đối với những con chó mà tính khí của nó cực kỳ hung dữ thì không nên sử dụng phương pháp kích động. Những con chó như vậy thường do sự tức giận ghê gớm mà nó có thể rất nhanh chóng tìm ra người giúp việc bằng mắt, bằng tai và hầu như không cần phải ngửi và dĩ nhiên nó sẽ cắn xé tả tơi người giúp viêệ nếu không kịp thời ngăn chặn.
HUẤN LUYỆN CHÓ TÌM KIẾM CÁC VẬT THEO DẤU VẾT CỦA NGƯỜI HUẤN LUYỆN
Đối với những con chó có hứng thú tìm kiếm đồ vật (đặc biệt là những con
chó tính hung dữ rất yếu hoặc rất mạnh) thì có thể huấn luyện chúng việc đánh
hơi theo dấu vết của người huấn luyện bằng các vật thể. Người huấn luyện tìm một địa hình phù hợp cho việc tập
luyện và buộc chó vào gốc cây. Sau đó cầm vật mồi và bắt đầu dền dứ chó, sao
cho không để nó vồ được vật thể đó. Sau khi đã làm cho chó tức giận, người huấn
luyện bỏ đi và gây nên một con đường mang dấu vết từ 75-100m, theo một hình
vòng cung. Tại điểm tận cùng của con đường, người huấn luyện chó đặt vật mồi tại
đó và trở về theo đúng con đường đã đi. Để tạo được các dấu vết khá đậm, người
huấn luyện nên kéo lê giầy lệt sệt trên đường đi hoặc buộc dây kéo vật thể theo
sau người.
Sau khi đi theo con đường cũ trở về,
người huấn luyện đi tới chó và ra lệnh "theo", đồng thời giơ hay tay
ra hiệu cho chó là ở anh ta không còn vật mồi đó nữa. Sau đó, người huấn luyện
tháo dây buộc và chỉ vào các dấu vết rồi ra lệnh "dấu vết" và dẫn chó
đi theo con đường mang dấu vết. Việc điều khiển chó đánh hơi cũng giống như
trong các phương pháp đã kể trước. Ở tại điểm
tận cùng, người huấn luyện dẫn chó tới vật thể đó và khi chó nhặt vật đó lên
thì người huấn luyện ra lệnh cho nó "đưa đây" và cầm lấy vật thể, đồng
thời cổ vũ chó và thưởng cho nó bánh kẹo rồi dẫn chó đi dạo.
Mỗi một buổi học, bài tập được lặp lại 2-3 lần và mỗi một lần mức độ phức
tạp phải nâng cao hơn. Ta biết rằng, mục đích cuối
cùng của quá trình huấn luyện đó là việc tìm ra được người chứ không phải vật.
Do đó, phải chuyển chó từ chỗ đánh hơi người huấn luyện sang đánh hơi người
giúp việc mang chính vật mồi. Với mục đích đó trên một địa hình đã chọn trước,
người huấn luyện buộc chó vào gốc cây và đặt trước nó sao cho chó không thể vồ
được. Người giúp việc theo chỉ thị ra khỏi hầm và từ từ đi tới gần chó. Sau đó
nhặt lấy vật mồi vung vẩy vật đó trên đầu chó để kích động chó, rồi bỏ đi để lại
một dấu vết 200 - 250m có hình vòng cung. Tại điểm tận cùng, anh ta đặt vật đó
lại và nấp kín vào hầm. Người huấn luyện đưa chó đi đánh hơi và cuối cùng nhận
lại đồ vật từ chó, và nhớ việc cổ vũ khen ngợi và tặng thưởng bánh ngọt cho
chó. Sau đó, người giúp việc từ trong hầm bất ngờ tấn công vào chó. Người huấn
luyện phải tạo điều kiện cho chó rồi giữ được áo của người giúp việc. Sau một
cuộc vật lộn ngắn ngủi với chó, người giúp việc vùng dậy bỏ chạy, tạo nên một dấu
vết mới 100-150m. Việc lùng sục theo dấu vết này cũng được kết thúc bằng kết quả
bắt giữ được người giúp việc.
Tới thời điểm này cần phải dạy cho chó cách đuổi bắt người chạy trốn. Kết quả của những bài luyện tập đó đã tạo cho chó thói
quen đánh hơi sục sạo tìm người. Ngoài ra còn gây cho chúng được thói quen
thành thạo phân biệt được các mùi vị của đồ vật của người giúp việc để lại trên
các vật thể. Về sau, mức độ phức tạp càng được nâng dần lên và trên dấu vết còn
có cả những vật thể khác. Ưu điểm
của phương pháp này là chó lần theo dấu vết một cách bình tĩnh và ngay trong những
buổi học đầu tiên, chó đã có thể nhặt các vật thể trên các dấu vết. Nhưng cần hiểu rằng, không phải tất cả mọi con chó đều hứng
thú đi theo dấu vết của người huấn luyện. Ngoài ra, luyện tập cho chó theo
phương pháp này đòi hỏi khá nhiều thời gian.
HUẤN LUYỆN CHÓ TÌM NGƯỜI GIÚP VIỆC CÓ MANG THEO THỨC ĂN
Khi huấn luyện những con chó có tính hung dữ rất kém và càng không hứng
thú trong thói quen nhặt các đồ vật, nhưng lại rất nhạy cảm với những kích
thích về thức ăn, thì người ta sử dụng phương pháp huấn luyện sau đây, trong đó
để đóng vai trò của kích thích không điều kiện, người ta sử dụng thức ăn. Người huấn luyện đặt trước chó một giỏ đựng thức ăn sao
cho nó có thể với tới và ăn được (tất nhất là để cho chó thật đói). Khi chó vừa
bắt đầu ăn thì từ hầm trú ẩn, người giúp việc đi ra và tới xách giỏ thức ăn đi
một khoảng cách chừng 200m rồi đặt tại một điểm đã định sẵn, còn bản thân thì
chui vào hầm ẩn náu. Khi người giúp việc đã làm xong mọi hành động cần thiết,
thì người huấn luyện đưa chó đi lùng sục và tại điểm cuối cùng có thể cho chó
ăn những thức ăn đặt ở nơi đặt thức ăn, trong khi chó đang ăn thì một lần nữa
người giúp việc lại đi ra khỏi hần và tới xách giỏ thức ăn đi một quãng nữa, tạo
nên phần dấu vết thứ hai. Sau khi lần theo dấu vết tìm được giỏ thức ănm có thể
cho chó ăn một phần còn lại trong giỏ. Để
đề phòng người giúp việc trong khi giật giỏ thức ăn có thể bị chó cắn, người huấn
luyện viên phải giữ chó bằng một đoạn dây cương ngắn. Về sau, khi tính hung dữ
của chó đã phát triển, thì sau khi đánh hơi, người ta để chó bắt giữ người giúp
việc, còn sau đó sẽ đưa thức ăn cho nó (một mẩu thịt hoặc một loại thức ăn bình
thường nào đó).
DẠY CHÓ TÌM NGƯỜI HUẤN LUYỆN THEO DẤU VẾT, VIỆC ĐIỀU KHIỂN CHÓ DO MỘT NGƯỜI THỨ HAI ĐẢM NHIỆM.
Gặp trường hợp khi mối quan hệ giữa người huấn luyện và chó rất chặt chẽ,
và không thể buộc chó đánh hơi theo phương pháp đã viết ở trên, thì có thể áp dụng
phương pháp sau đây:
Ban đầu phải tạo cho chó được mối quan hệ tốt với người huấn luyện thứ
hai. Sau đó đưa chó tới bãi tập. buộc vào cây và hạ lệnh "lại đây", rồi
chạy trốn vào hầm để lại một dấu vết dài 100-150m. Người huấn luyện thứ hai
theo dõi tất cả những sự việc đó rồi đi tới chó, cởi nó khỏi gốc cây rồi dẫn nó
tìm theo dấu vết. Khi chó tìm được chủ nhân của chó thì lập tức người huấn luyện
thưởng cho nó bánh ngọt và dẫn chó đi dạo. Về sau, khi chó đã bắt đầu thực sự đánh hơi dấu vết thì
chuyển sang việc huấn luyện đánh hơi người giúp việc theo một trong các phương
pháp đã trình bày ở trên. Trong
phương pháp này, việc bỏ chạy chỉ sử dụng trong trường hợp thật cần thiết, vì
điều đó ảnh hưởng tiêu cực với chó trong khả năng hoài nghi người lạ mặt. Trong quá trình huấn luyện chó đánh hơi theo dấu vết để
tìm người, cần phải làm đúng theo các quy tắc dưới đây:
Những bài học đầu tiên nhất thiết phải được tiến hành dưới sự chỉ đạo của
huấn luyện viên và công việc đầu tiêu của huấn luyện viên là xác định các
phương pháp phù hợp nhất cho từng con chó cụ thể. Người huấn luyện viên nên nhớ rằng, trong tất cả mọi
trường hợp gặp khó khăn thì có nhiệm vụ phải lưu ý giúp đỡ cho chó trong huấn
luyện. Một chú ý quan trọng huấn luyện chó đánh hơi dấu
vết, đó là việc điều khiển chớ bằng dây cương. Về mức độ, lúc nào cũng phải mềm
vừa đủ, không giật mạnh. Việc giữ chó quá chặt hay giật quá mạnh dây cương sẽ
làm giảm sự hứng thú lùng sục theo dấu vết. Người huấn luyện luôn phải có một
khoảng dây cương dự bị cần thiết để khi cần có thể buông lỏng phần đó ra, tránh
cho chó bị giật mạnh. Người huấn luyện viên phải
theo dõi chặt chẽ mọi hoạt động cũng như tư cách của chó. Người huấn luyện viên
nhất thiết phải thực hiện đúng trình tự của sự mở đầu những điều phức tạp mới,
tránh các điều kiện làm việc đơn thuần (bài học tiến hành trên một loại địa
hình, dấu vết được tạo nên chỉ theo một hướng, người giúp việc ẩn náu chỉ bằng
một loại hầm …). Chỉ khi có lệnh "dấu vết" và chó bắt
đầu đánh hơi theo dấu vết một cách say sưa thì mới tiến hành bổ trợ thêm những
điều phức tạp mới:
- Tăng
thêm khoảng cách cũng như về thời gian của dấu vết
- Thay đổi hình dạng của con đường mang dấu vết, tức làm thành nhiều đoạn
gấp khúc
- Đưa chó đánh hơi từ nhiều hướng và góc độ khác nhau, huấn luyện thói
quen nhặt các đồ vật trên đường mang dấu vết.
- Dấu vết được tạo nên trên mọi địa hình khác nhau trong mọi điều kiện
thời tiết và thời gian khác nhau.
Tất cả các phức tạp của dấu vết được đưa vào và luyện tập một cách song
song theo nguyên tắc từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
- Tăng thời gian và khoảng cách dấu vết: Sức khoẻ bền bỉ cũng như khả năng làm việc của chó được
xây dựng một cách dần dần bằng cách tăng cự li của dấu vết lên 50m, còn thời
gian giữ mùi của dấu vết tăng 5 phút sau 1-2 bài tập với điều kiện chó vẫn tích
cực và hứng thú làm việc với dấu vết.
- Thay đổi
hình dạng của tuyến đường mang dấu vết: Nếu
trong những bài học đầu tiên, tuyến đường mang dấu vết có hình vòng cung thì
trong những bài học sau, huấn luyện chó theo các con đường có các dạng gấp khúc
khác nhau. Ban đầu con đường dấu vết chia thành 1-2 góc từ sau đó là góc vuông,
góc nhọn, và sau cùng là hỗn hợp các loại góc. Sự phức tạp đó là cần thiết để tạo
ra cho chó khả năng lùng sục tìm người tuyệt đối bằng khứu giác ngay cả khi hướng
đi đột ngột bị thay đổi. Khoảng cách giữa các góc nên để đến hơn 200m. Trong thời
gian đầu, khi chó đánh hơi tới gần đoạn gấp khúc thì nên ghìm nó lại bằng dây
cương và giúp nó đánh hơi tiếp. Nhưng nên nhớ rằng, nếu giữ chậm một cách có hệ
thống trước một điểm gấp khúc thì dễ gây cho chó một mối liên hệ không cần thiết
là nó sẽ thay đổi hướng di chuyển trên các điểm gấp khúc đã do người huấn luyện
giúp đỡ. Trong trường hợp này, nó sẽ chờ tín hiệu có điều kiện (kéo dây cương)
hoặc sẽ quay quàng như thế nào đó phụ thuộc vào dây cương, thậm chí là quay
vuông góc với dấu vết.
Bởi vậy về sau, khi chạy tới đoạn gấp khúc thì nhấn mạnh mệnh lệnh
"dấu vết", và nếu cần mới hướng nó phía dấu vết. Không nên bắt chó phải
cắm cúi suốt ở trên dấu vết, mà chỉ cần hướng nó về phía dấu vết tạo điều kiện
cho nó tự lần mò ra dấu vết. Nên tạo
dấu vết thành những vòng tròn một cách có chu kỳ. Đối với những loại dấu vết có
hình dạng như vậy, người huấn luyện cần phải theo dõi chặt chẽ hoạt động của
chó, nhất là tại các thời điểm các dấu vết cắt nhau. Nên nhớ rằng, phụ thuộc vào hình dạng của dấu vết (đường
gấp khúc) và hướng gió mà chó có thể đi lệch khỏi đường dấu vết theo những hình
thức khác nhau: con thì đi hầu như đúng theo đường dấu vết, con thì đi lệch hướng
gió, và con thì đi dích dắc. Kiểu đi dích dắc được coi là tốt nhất, khi đó cứ
khoảng 10-12m lại một lần chó đi cắt ngang qua đường dấu vết, khi thì từ phía
này khi thì từ phía kia tới.
Khả năng tự quan sát lấy dấu vết và định hướng được kẻ bỏ đi chạy trốn
có một ý nghĩa hết sức quan trọng. Bởi vậy, nếu trong thời gian đầu đưa chó đi
đánh hơi, bắt đầu từ điểm xuất phát và phải chỉ hướng đi cho chó thì về sau để
nó xuất phát dưới góc độ nào đó với con đường mang dấu vết. Ban đầu khi còn khoảng 10-15 bước nữa thì tới dấu vết,
người huấn luyện lập tức ra lệnh "dấu vết" và chỉ tay về phía dấu vết
bằng một góc độ tin cậy vào nó, về sau thì khoảng cách cũng như độ lớn của góc
thả chó đánh hơi tăng dần lên, nếu qua nhiều lần cắt ngang dấu vết, nhưng chó vẫn
không phát hiện ra, thì người huấn luyện dùng dây cương hướng nó theo dấu vết. Càng về sau góc độ thả chó đánh hơi là bất kỳ (nhọn,
tù, vuông) từ bên phải cũng như từ bên trái của con đường mang dấu vết. Nếu chó nhặt các đồ vật vứt lại trên con đường có dấu vết
của người chạy trốn thì người huấn luyện viên tin tưởng việc lùng sục như vậy
là đúng. Sự xuất hiện các đồ vật trên dấu vết đó trong quá trình đánh hơi còn
làm tăng hứng thú lùng sục cho chó.
Bởi vậy cùng với sự phức tạp hoá các kiểu dấu vết, cần phải để các vật
thể khác nhau lên các dấu vết. Nếu chó không tự nhặt được các đồ vật thì khi tới
chỗ có vật thể đó, người huấn luyện phải hơi giữ chậm nó lại và đồng thời ra lệnh
"nhặt" để buộc nó nhặt vật thể đó lên. Khi đó người huấn luyện mới cổ
vũ nó và thưởng bánh ngọt cho nó, sau đó lại để nó tiếp tục đánh hơi. Sự phức tạp
này sẽ dễ dàng huấn luyện khi chó đã được học cách đánh hơi theo các dấu vết của
người huấn luyện có mang theo đồ vật. Ngoài
ra còn cần phải tăng dần mức độ phức tạp của hoàn cảnh. Dấu vết được tạo trên
những địa hình trống trải, trên đất đã cày trong những điều kiện thời thiết phức
tạp (mưa, gió) trong những khoảng thời gian khác nhau (ngày, đêm). Trong điều
kiện có mưa và gió mạnh thì khoảng cách cũng như mức độ thời gian của dấu vết
luyện tập cần phải giảm xuống.
HUẤN LUYỆN VỚI NHỮNG DẤU VẾT "MÙ"
Những dấu vết mà ngay cả người huấn luyện cũng không được rõ thì gọi là
những dấu vết "mù", nghĩa là người huấn luyện không hề hay rằng đâu
là điểm xuất phát, đâu là điểm kết thúc và tuyến đường dấu vết ra làm sao. Đối
với chó cũng như vậy - nó không hề hay biết một chút gì cả và nó chỉ có thể
lùng sục bằng đánh hơi mà thôi. Việc huấn
luyện với các dấu vết "mù" nhằm mục đích cơ bản là tạo cho người huấn
luyện xử sự đúng đắn khi dùng chó để tìm người. Với các dấu vết "mù"
đó sẽ là điều kiện tốt nhất để kiểm tra đánh giá khả năng của chó đã được chuẩn
bị đến đâu cũng như trình độ điều khiển của chó của người huấn luyện. Sự hiểu biết của người huấn luyện và các đặc tính của
chó trong đánh hơi là yếu tố quan trọng nhất để có thể điều khiển chó làm việc.
Vấn đề này được giải quyết ban đầu là đối với những dấu vết rõ, còn về sau là
những dấu vết "mù". Nhưng việc tăng số các bài tập đối với các dấu vết
rõ sẽ gây nên một số ảnh hưởng xấu. Trong
khi làm việc với những dấu hiệu rõ mặc dầu người huấn luyện đã được giao nhiệm
vụ và nghiên cứu tỷ mỉ cẩn thận tư cách, hành động của chó nhưng sự thực thì
không phải lúc nào anh ta cũng nhớ điều đó được có chăng là khi thiếu sự hiểu
biết về con chó của mình thì không thể tiếp tục tìm ra dấu vết được. Có trường
hợp khi chuyển từ dấu vết rõ sang dấu vết mù thì người huấn luyện chịu không biết
nên bắt đầu từ đâu và điều khiển chó ra làm sao, sử dụng nó ra thế nào. Điều
này chứng tỏ đối với những dấu vết rõ, người huấn luyện đã không kịp thời
nghiên cứu tư cách hành động của chó. Khi
nhiều lần tập đi tập lại các bài tập đối với các dấu vết rõ người huấn luyện chỉ
tập trung chú ý vào các vật thể cũng như những hành động thu hút ánh lạ.
Để không bị lệch khỏi dấu vết, người huấn luyện chú ý nhiều tới các dấu
vết nhìn thấy như dấu giầy hoặc các vật thể để lại trên đường để chọn con đường
đó, thích hợp, còn rất ít khi lưu ý đến chó nhất là các đặc tính trong tư cách
của nó khi đánh hơi. Từ đó ta thấy rằng đưa các dấu vết "mù" vào luyện
tập càng sớm càng tốt. Sau 6 - 10 dấu vết nó thì nên bắt đầu tiến hành ngay.
Nhưng khi chuyển sang luyện tập với dấu vết mù, phải lưu ý đến mức độ đã được
chúng bị của cả người huấn luyện chó. Trước đó, người huấn luyện đã phải tự học
được cách điều kiện chó trên các địa hình, còn chó thì luyện tập được thói quen
tích cực và hứng thú làm việc với dấu vết với khoảng thời gian 10-15 phút. Khi mới chuyển sang giai đoạn luyện tập với dấu vết
"mù", nếu tiến hành 2-3 lần tập đánh hơi theo dấu vết "mù" để
củng cố sự chú ý của người huấn luyện tới chó của mình. Sau đó thì có dấu vết
rõ rồi dấu vết "mù" luân phiên nhau. Việc huấn luyện chó trong việc đánh hơi theo dấu vết mù
là do huấn luyện viên, liên tục bám theo người huấn luyện trong suốt cả đoạn đường
dấu vết. Chỉ như vậy thì huấn luyện viên mới kịp thời giúp đỡ được người luyện
chó khi cần thiết.
Quá trình luyện chó đánh hơi theo dấu vết mù trong thời gian đầu nên tiến
hành như sau: Huấn luyện viên giao nhiệm vụ tạo dấu vết cho người giúp việc và
theo dõi kỹ lưỡng các việc làm của anh ta để nắm vững được tuyến đường dấu vết.
Sau 10-15 phút, huấn luyện viên cho gọi người dạy chó và giao nhiệm vụ cụ thể.
Đồng thời giải thích sao cho anh ta rõ làm thế nào để buộc chó lục tìm dấu vết
trên những dấu hiệu nào của chó cần được chú ý quan tâm và làm cách nào để thực
hiện được những lời chỉ dẫn đó (với mục đích nhằm làm cho người huấn luyện bớt
chú ý đến các đồ vật cũng như tuyến đường dấu vết cho bắt đầu xuất phát lùng sục
tại một vị trí vuông góc với đường dấu vết). Huấn luyện viên theo sát người huấn
luyện 10-15m đầu để chỉ cho người luyện chó thấy ở đâu chó đã đúng theo dấu vết
ở đâu không, theo hướng nào và làm thế nào để tiếp tục tìm được dấu vết... Sau
khi kết thúc bài tập, huấn luyện viên hỏi người huấn luyện về những điều đặc biệt
trong tư cách của chó mà anh ta đã phát hiện đươợ và những hành động nào của
anh ta là đúng, là sai và phương hướng cho bài tập sau.
Sau đó thì người huấn luyện viên nhận xét những ưu khuyết điểm của người
huấn luyện, đồng thời chỉ ra cụ thể cách thức khắc phục những thiếu sót đó.
Trong khi rút kinh nghiệm, điều quan trọng là phải chú ý tới tất cả mọi thiếu
sót của người huấn luyện và tìm ra nguyên nhân của các thiếu sót đó, nếu không
làm được như vậy thì qua vài lần tập các thiếu sót đó lại được lặp lại và trở
thành vững chắc trong tư cách của chó như một thói quen. Một trong những vấn đề quan trọng của việc dạy cho người
luỵen chó có thói quen tự mình xử lý được với dấu vết mà không cần sự giám sát
của huấn luyện viên. Người huấn luyện được phép độc lập làm việc khi đã học được
cách xử lý các dấu vết "mù" một cách tự tin và dũng cảm. Điều này đạt
được bằng con đường sau đây:
Khi giao nhiệm vụ cho người giúp việc tạo dấu vết xong, huấn luyện viên
ra chỉ thị cho người giúp việc tạo nên một đoạn dấu vết khác là "mù"
đối với người huấn luyện chó. Đoạn đường
này trong thời gian đầy khoảng 200-250m. Để việc xử lý mới dấu "mù"
phần nào dễ hơn thời gian của dấu vết được giảm xuống khoảng chỉ bằng một nửa
thời gian của dấu vết rõ điều đó tất nhiên là người huấn luyện chó cũng được biết.
Sau khi theo dấu vết rõ đến được điểm tận cùng, người luyện chó tiếp tục lùng sục
phần dấu vết "mù" bằng sự điều khiển hành vi của chó, bằng kiến thức
và kinh nghiệm của mình. Dần dần cự ly dấu vết "mù" càng được tăng
lên còn cự ly dấu vết rõ thì thu lại. Bằng phương pháp như vậy sẽ tạo cho người
luyện chó làm việc với các dấu vết "mù" một cách vững vàng.
HUẤN LUYỆN CHÓ ĐÁNH HƠI KHÔNG CÓ DÂY CƯƠNG
Một trong những phương pháp đánh hơi tìm người đạt hiệu quả nhất đó là
phương pháp điều khiển chó đánh hơi không bằng dây cương. Chó sẽ đi theo dấu vết
tốt hơn và kết quả lùng sục sẽ đạt được nhanh hơn. Việc huấn luyện chó theo phương pháp này được tiến hành
sau khi đã huấn luyện chó nó tích cực và hứng thú đánh hơi tìm dấu vết cũng như
đã chuẩn bị cho nó một kỷ luật tốt, có khả năng thực hiện một cách chính xác mệnh
lệnh của người huấn luyện trên khoảng cách không nhỏ hơn 20m. Buổi đầu phải dạy chó thói quen ngồi xuống hoặc đi lại
người huấn luyện một cách chính xác. Trong thời gian làm việc với dấu vết nhất
là ở những địa hình phức tạp thì người huấn luyện phải thỉnh thoảng bắt chó ngồi
hoặc nếu cần thì dùng dây cương. Sau mỗi một hành động mà chó thực hiện được tốt
thì thưởng bánh ngọt cho nó. Về sau,
khi làm việc với dấu vết người huấn luyện vứt bỏ dây cương (từng lúc, có tính
chất chu kỳ) và việc điều khiển chó chỉ bằng mệnh lệnh và cử chỉ. Nếu chó đi rất
nhanh và không thực hiện nhiệm vụ theo lệnh thì người huấn luyện buộc phải cầm
lấy dây cương và củng cố thêm cho mệnh lệnh vừa ban ra bằng kích thích không điều
kiện.
Càng gần tới điểm cuối cùng của dấu vết chó thường tăng tốc độ. Trong
trường hợp đó nên sử dụng dây cương để điều khiển. Khi làm việc với dấu vết có trường hợp những yêu cầu cảu
người huấn luyện khi đứng cách chó 12-15m không được nó thực hiện một cách hoàn
thiện. Đối với những con chó như vậy thì nên điều khiển nó bằng một đoạn dây
cương dài (nối hai dây cương với nhau), và việc điều khiển cũng giống như trường
hợp dây cương ngắn. Theo mức độ huấn luyện của chó mà dần dần chuyển sang điều
khiển bằng một dây cương dài. Sau đó,
khi chó đã ngoan ngoãn làm việc với dấu vết bằng cách thỉnh thoảng lại buông hẳn
dây cương thì cởi hẳn dây để nó thực hiện lùng sục. Trong những trường hợp khi sự sục sạo được huấn luyện
trong rừng với mục đích xác định vị trí hiện thời của chó người ta dạy chó việc
"bò" "giọng" khi có lệnh người điều khiển.
Việc đó được luyện tập như sau: khi chó đang làm việc với dấu vết, cứ thỉnh
thoảng có tính chất chu kỳ người huấn luyện lại buộc nó ngồi xuống và sủa theo
lệnh. Vì sự hòa giọng đó không nên thưởng cho nó bánh ngọt. Ban đầu các bài tập
luyện đó còn có cả dây cương điều khiển nhưng về sau thì bỏ hẳn dây cương. Khi chó đã luyện tập được thói quen làm việc với dấu vết
không có dây cương ở điều kiện ban ngày thì tiếp tục chuyển sang luyện tập ở điều
kiện ban đêm. Phương pháp và kỹ thuật huấn luyện cũng giống như trong điều kiện
ban ngày, nhưng để dễ dàng nhận thấy chó người ta buộc vào đai lưng một cái đèn
pin đặc biệt.Trong quá trình huấn luyện chó không có dây cương cần phải lưu ý mấy
đặc điểm đặc biệt sau đây: Khi để
chó đánh hơi gần với những kích thích ngoại cảnh thì người huấn luyện phải đặc
biệt chú ý để nếu cần thì phải điều khiển nó bằng dây cương. Khi để chó liên tục đánh hơi không có dây cương và nó
thu được thắng lợi một cách dễ dàng thì khi chuyển nó sang trạng thái điều khiển
bằng dây cương thì kết quả sẽ thấp hẳn xuống. Bởi vậy, việc điều khiển bằng dây
cương và không dây cương cần phải thực hiện luân phiên nhau. Phụ thuộc vào các điều kiện môi trường và việc điều khiển
chó có thể bằng dây cương hay không cần dây cương và khi làm việc với những dấu
vết có tính luân phiên. Nghiêm cấm việc điều khiển chó không có dây cương trong
các vùng dân cư cũng như những nơi đông người.
PHƯƠNG PHÁP HUẤN LUYỆN CHÓ ĐÁNH HƠI TRONG NHỮNG ĐIỀU KIỆN PHỨC TẠP
Khi ở chó đã tạo được phản xạ có điều kiện đầu tiên theo dấu vết, nghĩa
là chó có khả năng và hứng thú đánh hơi dấu vết được giữ chậm chừng một giờ và
cự ly dấu vết chừng 2km một cách chính xác. Khi đó, người nâng dần sự phức tạp
trong thời gian phân tích chi tiết các mùi vị theo dấu vết và đánh hơi một cách
chính xác trong những điều kiện phức tạp.Một trong các dạng phức tạp đó là việc
tăng cự ly cũng như thời gian của dấu vết, chúng được thực hiện song song với
những sự phức tạp khác.
SỰ CẮT NGANG DẤU VẾT CẦN TÌM BẰNG NHỮNG DẤU VẾT KHÁC
Trong quá trình xử lý các dấu vết cắt nhau ở chó sẽ tạo nên được thói
quen phân biệt dấu vết cần tìm giữa những dấu vết khác.
Trong thời gian đầu tiên, điểm cắt nhau của các dấu vết phải cách điểm xuất phát ít nhất là 1km, đồng thời thời gian dấu vết nàu phải nhiều hơn dấu vết cần tìm từ 10-20 phút. Dấu vết cắt ngang này được người giúp việc tạo nên theo quy định trước. Đầu tiên anh ta đi theo tuyến đường mà trên đó các dấu vết cơ bản sẽ tạo được lên. Ban đầu, các dấu vết cắt ngang dưới một góc vuông, càng về sau góc độ đó càng thay đổi dần thành góc nhọn, góc tù và đồng thời sự khác nhau về thời gian giữa các dấu vết cũng sẽ được giảm xuống. Sự cần thiết phải tạo nên các điểm cắt như vậy khi mà dấu vết cần tìm có cùng thời gian với dấu vết cắt ngang, hoặc lớn hơn hay nhỏ hơn. Các quan hệ cụ thể về thời gian giữa dấu vết cần tìm với dấu vết phụ được thay đổi một cách luân phiên. Về sau, người ta chuyển tới việc xử lý các dấu vết không chỉ có một mà có vài điểm cắt nhau. Khi dẫn chó tới chỗ cắt nhau của các dấu vết, người huấn luyện cần phải theo dõi hành vi của chó, nếu nó có ý đồ đi theo dấu vết lạ thì lập tức phải hạ lệnh cho nó "phu" và giật nhẹ dây cương để hạn chế tốc độ của nó. Sau đó hướng theo dấu vết cần tìm.
Trong thời gian đầu tiên, điểm cắt nhau của các dấu vết phải cách điểm xuất phát ít nhất là 1km, đồng thời thời gian dấu vết nàu phải nhiều hơn dấu vết cần tìm từ 10-20 phút. Dấu vết cắt ngang này được người giúp việc tạo nên theo quy định trước. Đầu tiên anh ta đi theo tuyến đường mà trên đó các dấu vết cơ bản sẽ tạo được lên. Ban đầu, các dấu vết cắt ngang dưới một góc vuông, càng về sau góc độ đó càng thay đổi dần thành góc nhọn, góc tù và đồng thời sự khác nhau về thời gian giữa các dấu vết cũng sẽ được giảm xuống. Sự cần thiết phải tạo nên các điểm cắt như vậy khi mà dấu vết cần tìm có cùng thời gian với dấu vết cắt ngang, hoặc lớn hơn hay nhỏ hơn. Các quan hệ cụ thể về thời gian giữa dấu vết cần tìm với dấu vết phụ được thay đổi một cách luân phiên. Về sau, người ta chuyển tới việc xử lý các dấu vết không chỉ có một mà có vài điểm cắt nhau. Khi dẫn chó tới chỗ cắt nhau của các dấu vết, người huấn luyện cần phải theo dõi hành vi của chó, nếu nó có ý đồ đi theo dấu vết lạ thì lập tức phải hạ lệnh cho nó "phu" và giật nhẹ dây cương để hạn chế tốc độ của nó. Sau đó hướng theo dấu vết cần tìm.
Trong khi đang làm việc với dấu vết trên đường đi, chó có thể gặp những
người khác, vốn không phải là người gây nên dấu vết cần tìm. Chó không được giữ
những người đó, ngay cả khi họ ở rất gần dấu vết, chó chỉ được phép ngửi họ rồi
tiếp tục đánh hơi theo dấu vết. Thói quen như vậy được tạo nên bằng cách trên đường dấu
vết thỉnh thoảng để lại một người giúp việc. Trên cự ly khoảng 500-600m kể từ điểm xuất phát, trong
một cái hầm nào đó ở bên cạnh dấu vết có một người giúp việc thứ hai ẩn náu.
Khi chó đi tới gần, người giúp việc đó cần phải đứng yên. Người huấn luyện theo
dõi hành vi của chó và cho phép nó ngửi người đó. nếu chó có ý đồ vồ người đó
thì người huấn luyện phải hạ lệnh "phu" và giật mạnh dây cương, sau
đó tiếp tục hướng chó đi theo dấu vết cần tìm. Nếu chó bị tức giận không chú ý
tới dấu vết nữa thì người giúp việc đó phải trốn kín vào hầm. Về sau số lượng
những người giúp việc đó tăng lên, họ nằm rải rác xung quanh dấu vết, có thể là
gần, có thể là xa hoặc ngồi hoặc đứng, hoặc đang đi lại.
ĐƯA CHÓ ĐÁNH HƠI VÀ LÙNG SỤC GIA ĐÌNH
Đưa chó đi đánh hơi và lùng sục gia đình dưới những góc độ khác nhau có
một ý nghĩa thực tế rất lớn, trước hết là tạo ra ở chó thói quenn độc lập xác định
được hướng đi của người cần tìm. Thứ 2 là phát triển ở chó sự hứng thú lùng sục
truy tìm người chạy trốn
Việc huấn luyện chó đánh hơi và lùng sục địa hình được huấn luyện theo thứ tự sau đây: Người huấn luyện đứng cách dấu vết 30-40m, thả chó ra với mệnh lệnh "tìm dấu vết". Trong trường hợp cần thiết, người huấn luyện có thể giúp đỡ nó bằng dây cương. Chó phải tự mình đi tìm dấu vết, lùng sục theo dấu vết đó và bắt giữ được người giúp việc. Về sau, mức độ phức tạp của những bài tập đó được tăng lên bằng cách tăng dần khoảng cách sục sạo địa hình mà trên đó có dấu vết cần tìm.
Việc huấn luyện chó đánh hơi và lùng sục địa hình được huấn luyện theo thứ tự sau đây: Người huấn luyện đứng cách dấu vết 30-40m, thả chó ra với mệnh lệnh "tìm dấu vết". Trong trường hợp cần thiết, người huấn luyện có thể giúp đỡ nó bằng dây cương. Chó phải tự mình đi tìm dấu vết, lùng sục theo dấu vết đó và bắt giữ được người giúp việc. Về sau, mức độ phức tạp của những bài tập đó được tăng lên bằng cách tăng dần khoảng cách sục sạo địa hình mà trên đó có dấu vết cần tìm.
PHÂN BIỆT NGƯỜI THEO MÙI VỊ CỦA DẤU VẾT
Huấn luyện cho chó việc tìm người theo dấu vết được tiến hành như sau:
Sau khi bắt giữ ở tại điểm tận cùng của dấu vết, người giúp việc đột ngột bỏ chạy
tới một người giúp việc thứ hai, khoảng cách đó 100-150m. Một lần nữa chó lại lần
theo dấu vết và tới chỗ có hai người giúp việc, người huấn luyện ra lệnh
"ngửi" và giúp đỡ chó tìm ra người giúp việc bỏ chạy. Khi chó đã có
khả năng phân biệt tìm ra người giúp việc cần thiết sau khi đã lùng sục theo dấu
vết thì chuyển sang việc huấn luyện chó phân biệt ra người cần biết ngay tại điểm
tận cùng của đoạn đường mang dấu vết chính. Số người giúp việc tăng lên từ 5-6
người. Sau khi đã tìm ra được người cần thiết thì cho phép chó cắn giữ vào áo của
người giúp việc. Bài tập được kết thúc bằng việc bắt người giúp việc nằm xuống
và giải phóng cho chó. Tìm dấu vết theo mùi của đồ
vật. Thông thường tại các vị trí xảy ra sự kiện đều
còn lại một vật gì đó của thủ phạm. Khi cần thiết tìm dấu vết của thủ phạm giữa
những dấu vết của những người khác, thì trước khi để chó đi tìm dấu vết, cần phải
đưa cho nó ngửi đồ vật của thủ phạm.
Đối với loại chó lùng sục cần phải tạo cho nó khả năng thực hiện được những
nhiệm vụ phức tạp. Muốn thế, trước khi thả chó đi đánh hơi, cần phải đưa cho nó
ngửi đồ vật của người giúp việc để lại ngay trong khu vực của điểm xuất phát. Về
sau, từ một điểm, người giúp việc thức hai tạo dấu vết đi theo hai hướng khác
nhau; một trong hai dấu vết đó là do người giúp việc thứ hai tạo nên, chiều dài
của dấu vết này từ 100-150m. Chó được thả ra đánh hơi sau khi đã cho ngửi đồ vật
của người giúp việc chính. Nếu chó bị nhầm lẫn và có ý đề đi theo dấu vết phụ
thì lập tức ra lệnh "phu" và giật dây cương, rồi hướng nó theo dấu vết
cần tìm. Về sau, ở ngay gần điểm xuất phát, người ta tạo
ra một vài dấu vết phụ đi theo các hướng khác (song song, vuông góc, dưới một
góc tù) và thả chó đi đánh hơi sau khi đã cho ngửi đồ vật.
PHÂN BIỆT DẤU VẾT CẦN TÌM GIỮA NHỮNG DẤU VẾT KHÁC TẠI NHỮNG ĐIỂM GẤP
KHÚC
Đây là hình thức luyện tập cho chó đánh hơi tại những điểm cắt nhau của
các dấu vết. Trên khoảng cách 500-600m kể từ điểm xuất phát, và từ một góc độ
nào đó (góc từ hoặc góc vuông), một người giúp việc thứ hai từ một hướng khác
đi tới và bỗng nhiên thay đổi hướng đi, đi ngược lại dấu vết chính. Trong những
buổi học đầu tiên, thời gian của những dấu vết phải lớn hơn dấu vết cần tìm. Việc
điều khiển chó được thực hiện giống như trường hợp các dấu vết cắt nhau. Theo mức độ đã được huấn luyện của chó mà việc đánh hơi
trên các điểm gấp khúc càng ngày càng được phức tạp hơn. Những người giúp việc
đồng thời đi tới cùng một điểm thay đổi hình dạng của các góc ngoặt, các dấu vết
được tạo nên có thời gian khác nhau...
LÙNG SỤC DẤU VẾT TRONG CÁC VÙNG DÂN CƯ VÀ LÂN CẬN
Khó khăn nhất đó là việc lùng sục người chạy trốn theo dấu vết trong các
vùng dân cư hoặc các vùng lân cận. Bởi vậy, xử lý trường hợp này đòi hỏi phải
có sự chú ý cao độ. Để làm việc với các dấu vết
gần các vùng đông dân cư thì trước đó phải huấn luyện cho chó được thái độ
không lưu ý tới bất kỳ một kích thích ngoại cảnh nào. Trong những buổi học đầu
tiên, người giúp việc khi đi tới các vùng dân cư thì dừng lại và sau 30-40 phút
thì tiếp tục tạo ra những dấu vết mới trên khoảng cách 200-300m trong các vùng
dân cư. Sự làm việc của chó ở trong các vùng dân cư gặp phải nhiều khó khăn do
sự thu hút của nhiều mùi vị hấp dẫn. Bởi vậy, trong những buổi đầu, thời gian của
dấu vết cần phải không lớn lắm. Tốt nhất là bắt đầu khi sáng sớm và buổi tối,
khi đó những kích thích ngoại cảnh đã giảm đi (người đi lại, các phương tiện vận
tải...). Về sau, cự ly của dấu vết trong các vùng dân cư
được tăng lên và thời gian gián đoạn giữa các dấu vết giảm xuống.
XỬ LÝ CÁC DẤU VẾT GIÁN ĐOẠN
Các dấu vết gián đoạn nhận được bằng cách, người giúp việc trên một khoảng
cách nào đó không để lại dấu vết hoặc các dấu vết đó bị mất đi. Thông thường đó
là việc duy trì người qua sông nước hoặc qua các đoạn đường mà sự đi lại rất
nhiều, qua đường sắt hoặc đi theo đường sắt. Khi đó, một trong các điểm đặc biệt
xảy ra trong quá trình đánh hơi của chó đó là việc mất dấu vết, và vấn đề đặt
ra là phải tìm được dấu vết ở đoạn đường tiếp tục để lùng sục. Nhiều con chó đã
được huấn luyện làm việc với những dấu vết liên tục nhiều lân, khi gặp phải dấu
vết đứt đoạn thì không tiếp tục đánh hơi được. Trong thời gian đầu khoảng gián đoạn được tạo nên khi
đi ngang qua đường.
Muốn vậy, người giúp việc phải đi vào giữa đường khoảng 20-30m rồi rẽ sang hướng khác. Về sau những đoạn sông suối có thể lội qua dễ dàng được dùng làm những khoảng gián đoạn của dấu vết. Trong tất cả mọi trường hợp bị mất dấu vết, thì phải để chó lùng sục địa hình để tìm lại dấu vết, nhất là về hướng mà thủ phạm theo dự đoán có thể đi về hướng đó. Dấu vết cũng có thể bị mất khi thủ phạm đi vào các phương tiện giao thông hoặc do nhiều người hoặc thú vật giẫm lên.
Muốn vậy, người giúp việc phải đi vào giữa đường khoảng 20-30m rồi rẽ sang hướng khác. Về sau những đoạn sông suối có thể lội qua dễ dàng được dùng làm những khoảng gián đoạn của dấu vết. Trong tất cả mọi trường hợp bị mất dấu vết, thì phải để chó lùng sục địa hình để tìm lại dấu vết, nhất là về hướng mà thủ phạm theo dự đoán có thể đi về hướng đó. Dấu vết cũng có thể bị mất khi thủ phạm đi vào các phương tiện giao thông hoặc do nhiều người hoặc thú vật giẫm lên.
XỬ LÝ CÁC DẤU VẾT GIẢO HOẠT
Việc huấn luyện chó xử lý các dấu vết mang tính chất giảo hoạt, khôn
khéo nhằm mục đích hoàn thiện khả năng đánh hơi của chó trong nhiều điều kiện
phức tạp và điều quan trọng hơn đó là rèn luyện cho người luyện chó phân biêt,
phát hiện được những điều giảo hoạt khôn khéo đó của thủ phạm trong quá trình
chạy trốn.
Những hình thức ranh mãnh đơn giản
nhất có thể là:
- Thỉnh thoảng, có t ính chất chu kỳ lại thay đổi giầy
- Cố tính đi vài những đoạn đường rất hiểm trở, gây khó khăn cho việc đi
lại của chó hoặc những nơi có nhiều mùi vị thu hút chó (các điểm phục vụ, bãi
thả gia súc, lòng đường sắt...)
- Dùng các hình mẫu bàn chân của động vật để tạo những dấu vết giả vờ
gây hoài nghi cho người huấn luyện và chó. Một trong những dạng giảo hoạt đó là việc tạo dấu vết bởi
các chất hóa học, thuốc lá, làm ảnh hưởng mạnh tới khứu giác của chó. Trong khi
luyện tập, khi gặp những chất đó thì phải giữ chậm lại để chó có thể giữ được
khứu giác khỏi bị phá hủy và sau một giây lát nghỉ ngơi, chó có thể tiếp tục
đánh hơi theo dấu vết.
HUẤN LUYỆN CHÓ ĐÁNH HƠI THEO TỪNG CẶP
Một trong những phương pháp sử dụng chó để truy tìm thủ phạm, đó là để
nó đánh hơi theo từng cặp. Phương pháp này cho phép lùng sục một cách chính xác
và nhanh chóng, đồng thời tạo điều kiện dễ dàng tìm lại dấu vết khi đã cố tình
bị xóa. Những con chó lùng sục dùng để đánh hơi theo từng
cặp phải được huấn luyện một cách đặc biệt. Nhiệm vụ đó được tiến hành sau khi
đã quá 2/3 của chương trình huấn luyện. Khi đó, trước hết phái có được hai con
chó đã được huấn luyện giống nhau và đối xử với nhau hoàn toàn thân thiện. Khả
năng vận động theo dấu vết cũng giống nhau. Có thể dùng hai con chó cùng giới
hoặc khác giới. Trên một địa hình có rất
ít những kích thích ngoại cảnh, người ta tạo nên hai dấu vết song song có thời
gian và chiều dài vừa phải. Ban đầu khoảng cách giữa hai dấu vết chừng
100-150m. Về sau khoảng cách đó dần dần được thu nhỏ lại
, nhât là càng gần điểm cuối hai dấu vết đó càng xít vào nhau và hầu như là
thành một.
Những người huấn luyện viên cùng một lúc thả chó đánh hơi và theo dõi
chúng chặt chẽ, không để chúng lơ là với dấu vết. Gần tới điểm cuối của dấu vết,
hai con chó tới gần với nhau và cùng đánh hơi theo một dấu vết chung do hai người
giúp việc tạo ra và kết quả là chúng bắt giữ được cả hai người đó. Về sau thì chỉ tạo mỗi một dấu vết, nhưng đồng thời lại
để hai con chó cùng xử lý. Những người giúp việc phải điều khiển chó sao cho cả
hai cùng đi song song với nhau. Trong trường hợp các dây cương chéo nhau, chó đổi
chỗ cho nhau, thì người huấn luyện phải giữ lấy dây cương sao cho nó không bị
giật mạnh hoặc các dây cương bị rối vào nhau. Theo mức độ huấn luyện mà về sau
có thể cởi bỏ dây cương trong luyện tập. Có
thể tạo nên các dấu vết kiểu sau: Khi gặp nhau thì hai người giúp việc lại đi
ra hai hướng khác nhau. Như vậy, ban đầu kể từ thời điểm xuất phát, hai con chó
đánh hơi với nhau, nhưng sau đó thì tách ra mỗi con theo một dấu vết riêng. Theo mức độ được huấn luyện trong hình thức đánh hơi
theo từng cặp mà càng về sau, các dạng phức tạp và mức độ đều được đưa vào và
nâng cao. Để tránh những mối liên hệ không cần thiết được
tạo nên ở chó, việc huấn luyện đánh hơi theo từng cặp và riêng rẽ được tiến
hành luân phiên nhau.
XỬ LÝ DẤU VẾT THEO HƯỚNG NGƯỢC LẠI
Trong khi thực hiện các nhiệm vụ truy lùng, các con chó lùng sục thường
được áp dụng để xử lý các dấu vết có hướng ngược lại, tức là bắt đầu từ điểm kết
thúc (nơi bắt giữ) cho tới điểm xuất phát. Để huấn luyện được thói quen này, người giúp việc phải
để lại tại điểm xuất phát một đồ vật gì đó và sau đó trên đường đi, cứ cách
300-400m lại đặt một vật và kết thúc dấu vết tại điểm đã định sẵn. Trong trường
hợp đó, buộc chó phải đánh hơi theo các dấu vết nhìn thấy. Thời gian của dấu vết ít hơn các loại dấu vết thông thường
hai lần cho những lần đầu, còn sau đó là một giờ. Sự làm việc của chó theo các dấu vết trong hướng ngược
lại được kích thích bởi các đồ vật người giúp việc để lại trên dọc đường. Mỗi lần
chó nhặt các vật đó lên thì người huấn luyện viên phải thưởng bánh ngọt cho nó. Theo các dạng định phức tạp đã khảo sát, người huấn luyện
viên cần phải biết rằng, nếu cần phải xác định hướng vận động của thủ phạm, thì
cần phải đưa chó đánh hơi bằng việc sục sạo địa hình, và chỉ trong trường hợp
khi người huấn luyện đã thực sự tin tưởng vào hướng vận động của thủ phạm (theo
các dấu vết tìm thấy)thì mới buộc chó đánh hơi trực tiếp trên các dấu vết đó
theo hướng trước mặt hay ngược lại.
XỬ LÝ CÁC LOẠI DẤU VẾT BẰNG CÁC BIỆN PHÁP ĐẶC BIỆT
Phần cuối cùng của quá trình huấn luyện cho chó đánh hơi theo dấu vết,
đó là việc đưa vào tập luyện tổng hợp các loại dấu vết đặc biệt và đã chừng mực
nào đó giống với các điều kiện thực tế. Đầu
tiên, nó là việc để chó lùng sục địa hình và tìm được các đồ vật còn vứt lại
trên đó, sau đó thì quan sát dấu vết và lần theo dấu vết đó. Có trường hợp, sau khi đánh hơi theo dấu vết rồi bắt được
người giúp việc, thì cho chó nghỉ một lúc rồi lại để nó tiếp tục lùng sục địa
hình (xung quanh điểm tâm cùng của dấu vết) với mục đích tìm kiếm các đồ vật của
người giúp việc để lại. Có thể sử dụng nhiều hình thức khác nhau trong việc xử
lý các dấu vết. Trong thực tế huấn luyện,
không ít trường hợp cho mất hết nhiệt tình làm việc tới dấu vết, do vi phạm các
quy tắc trong việc nâng dần sự phức tạp trong huấn luyện, do làm giảm sút tính
hung dữ cũng như do nhiều nguyên nhân khác. Để phục hồi lại khả năng làm việc của
nó, cần phải thực hiện các bài học sau đó với một vài dấu vết nóng hổi (dấu vết
có khoảng thời gian ngắn). Cũng có thể thình thoảng, người giúp việc phải dừng
lại (có tính chất chu kỳ) để giảm khoảng thời gian của dấu vết xuống và làm
tăng cường độ của nó.
Có một vài con chó mà khả năng quan sát dấu vết rất kém, không thể để nó
đi đánh hơi được. Để làm tăng cường độ của dấu vết cũng như kích thích chó làm
việc, khoảng 20-30 phút trước khi thả chó đánh hơi, người giúp việc đi lại một
lần nữa trên con đường đã có dấu vết một khoảng cách 150-200m, sau đó trở lại.
Dấu vết chính được tạo theo hình bán nguyệt. Khi đó, chó sẽ dễ dàng nhận ra được
dấu vết và truy tìm theo nó suốt cả chặng đường. Khó khăn nhất đó là việc loại trừ những mối liên hệ không
cần thiết ở chó trong khi đánh hơi có ý đồ tìm kiếm người giúp việc bằng mắt. Để
dạy chó ngửi dấu vết, nên tiến hành huấn luyện chó đánh hơi một vài dấu vết vào
ban đêm.
NHỮNG SAI LẦM CÓ THỂ CÓ Ở NGƯỜI HUẤN LUYỆN
1. Tạo các dấu vết cùng một thể loại (có cùng một hướng, có cùng một góc
độ gấp khúc). Điều này sẽ dạy cho chó chạy chứ không phải đánh hơi các dấu vết. 2. Sử dụng mỗi một người giúp việc làm cho chó chỉ tìm
có người này, còn mùi vị của các người khác không được chó quan tâm. 3. Tạo các dấu vết ở trên những địa hình thành những dấu
vết nhìn thấy có tính chất hệ thống (trên cát, trên tuyết...), làm cho chó chỉ
đi theo dấu vết bằng thị giác chứ không phải đánh hơi bằng khứu giác. 4. Giữ chậm chó lại trên các điểm gấp khúc hay trước những
đồ vật có tính chất hệ thống, làm cho chó chỉ có việc chạy thẳng chừng nào người
huấn luyện chưa giữ nó lại trước những điểm ngoặt và các vật thể đã đặt trước. 5. Liên tục lặp đi lặp lại mệnh lệnh "dấu vết"
làm cho chính lệnh này trở thành tín hiệu đối với chó là tiến lên phía trước loại
trừ mùi vị của dấu vết. 6. Việc tìm ra người
giúpviệc ở tại điểm tận cùng của dấu vết luôn luôn được thực hiện bởi những điển
hình như nhau, làm cho chó đi tìm người giúp việc không phải theo dấu vết mà
theo các vật thể quen thuộc của địa hình.
5. HUẤN
LUYỆN CHÓ LÙNG SỤC ĐỊA HÌNH VÀ LỤC SOÁT NHÀ Ở
Một trong những hình thức sử dụng chó nghiệp vụ, đó là việc sử dụng nó để
lùng sục địa hình, lục soát nhà ở và những phương tiện vận ải. Bởi vậy, cần phải
tạo cho nó thói quen tích cực, hứng thú và có tổ chức trong việc tìm người và
các đồ vật.
Những kích thích có điều kiện: Các
mệnh lệnh chính "hãy tìm đi", tay phải chỉ về hướng cần thiết, các mệnh
lệnh phụ "ngoạm lấy", "tốt", "đưa đây"
Đóng vai trò các kích thích không có điều kiện, đó là các vật thể dùng để cho chó ngoạm, bánh ngọt và người giúp việc. Các khả năng tìm kiếm đồ vật và con người được tạo nên trên cơ sở sử dụng các thói quen đã được huấn luyện từ trước của chó, như thói quen ngoạm các đồ vật và thói quen bắt giữ người. Việc huấn luyện bắt đầu tiến hành sau khi đã tạo được ở chó các khả năng ngoạm các đồ vật, phát triển tính hung dữ, áp giải người bị bắt và đánh hơi theo dấu vết để tìm.
Đóng vai trò các kích thích không có điều kiện, đó là các vật thể dùng để cho chó ngoạm, bánh ngọt và người giúp việc. Các khả năng tìm kiếm đồ vật và con người được tạo nên trên cơ sở sử dụng các thói quen đã được huấn luyện từ trước của chó, như thói quen ngoạm các đồ vật và thói quen bắt giữ người. Việc huấn luyện bắt đầu tiến hành sau khi đã tạo được ở chó các khả năng ngoạm các đồ vật, phát triển tính hung dữ, áp giải người bị bắt và đánh hơi theo dấu vết để tìm.
HUẤN LUYỆN CHÓ LÙNG SỤC ĐỊA HÌNH
Ban đầu cần phải lập ra các bài tập cần thiết về các thói quen ngoạm các
vật thể. Các bài tập lục soát địa hình được bắt đầu với những điều kiện sau
đây:
- Bài tập được tiến hành vào đầu buổi học khi chó còn đang sung sức
- Chọn một diện tích bằng phẳng với kích thước 40x60cm được bao phủ bằng
một lớp cỏ và có ít nhất những kích thích ngoại cảnh
- Cần phải để ý tới hướng gió (gió thổi thẳng vào chó)
- Người giúp việc theo hướng dẫn của người huấn luyện quảng ba vật thể
sao cho chúng tạo thành một tam giác, cái nọ cách cái kia không quá 30-40m trên
diện tích đó. Vật thứ nhất, vật thứ ba nằm về phía phải, vật thứ hai ở bên
trái. Nên quẳng những vật thể tạo nhiều hứng thú cho chó ngoạm. Người huấn luyện đưa chó tới gần địa hình đó để nó ngồi
ở bên chân trái. Bằng mệnh lệnh "hãy tìm đi" và tay phải chỉ về phía
địa hình trên, dòng dây cương dày cho chó lùng sục, còn bản thân thì theo sau
chó. Khi chó tìm được vật thể đầu tiên, người huấn luyện gọi nó tới để chó ngồi
trước mặt rồi cầm lấy vật thể đó, đồng thời không quên tặng thưởng bánh ngọt
chó nó. Sau đó lại chỉ tay và bằng mệnh lệnh hướng chó tới vật thể thứ hai và
đi theo sau nó. Khi chó nhặt được vật thể
thứ hai, người huấn luyện cầm lấy và đưa cho chó bánh ngọt, rồi hướng nó tới vật
thể thứ ba. Việc lùng sục kết thúc, chó quay về và người huấn luyện đưa nó đi dạo.
Nếu chó đi tới vật thể nhưng lại không nhặt nó lên, người huấn luyện lập tức phải
ra lệnh "ngoạm lấy' để buộc chó phải nhặt lên. Trong thời kỳ đầu, để chó lùng sục địa hình, dưới một
đoạn dây cương dài và nhằm mục đích hướng nó vào những điểm cần thiết, đồng thời
tạo cho nó thói quen của tính tổ chức tìm kiếm. Cách tìm kiếm như vậy gọi là
tìm kiếm kiểu con thoi.
PHỨC TẠP HOÁ CÁC ĐIỀU KIỆN LÙNG SỤC ĐỊA HÌNH
Theo mức độ đã được luyện tập, điều kiện lùng sục địa hình được nâng dần
lên về mức độ phức tạp, tăng kích thước của địa hình tập luyện lên 100-150m và
khoảng cách giữa các vật thể từ 50-70m. Tại các điểm ngoặt không để vật thể để
tránh gây cho chó một mối liên hệ không cần thiết - thay đổi hướng tìm chỉ khi
đã tìm ra được vật thể. Chó phải thay đổi hướng đi theo tín hiệu đầu tiên của
người huấn luyện (cử chỉ và mệnh lệnh). Hướng
đi của người giúp việc dần dần trở thành đường thẳng, nghĩa là người huấn luyện
đi ở giữa địa hình để điều khiển chó, chứ không đi đến gần vật thể. Khi chó nhặt
được vật thể, người huấn luyện để nó ngồi xuống rồi đi tới gần nó cầm lấy vật
thể đó và tán thưởng nó bằng bánh ngọt. Chó
nghiệp vụ cần phải được huấn luyện lùng sục địa hình khi có dây cương và cả khi
không có dây cương. Bởi vậy, cần phải huấn luyện nó ở hai trạng thái đó một
cách luân phiên nhau, phụ thuộc vào đặc điểm của địa hình và thời gian lùng sục. Đặc điểm của địa hình lùng sục được tăng dần mức độ phức
tạp, sử dụng những địa hình có các kênh đào, các bụi cây tự nhiên. Các bài tập
được tiến hành trong những điều kiện thời tiết và thời gian khác nhau. Trong mỗi một buổi học, khoảng thời gian kể từ lúc người
giúp việc đặt vật thể cho đến khi thả chó lùng sục cần phải tăng dần. Nên nhớ rằng,
càng để vật thể lâu bao nhiêu thì mùi vị từ nó toát ra càng nhiều và chó càng dễ
dàng tìm thấy.
HUẤN LUYỆN CHÓ LÙNG SỤC ĐỊA HÌNH VỚI MỤC ĐÍCH TÌM NGƯỜI
Khi chó đã tích cực và hứng thú lùng sục các vật thể của người giúp việc,
thì tiến hành huấn luyện chó việc truy tìm người ẩn náu ở trên địa hình đó. Trên địa hình đã chọn trước, người giúp việc để một vật
thể, còn bản thân thì trốn ở phần cuối của địa hình đó. Đầu tiên, thả chó lùng
sục địa hình với mục đích tìm kiếm các vật thể. Sau khi đã tìm thấy được tất cả
các vật thể đó, thì tiếp tục truy tìm người giúp việc.
HUẤN LUYỆN CHÓ VIỆC TÌM KIẾM CÁC VẬT THỂ KHÁC NHAU VỀ HÌNH DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC (NẶNG, NHẸ)
Cần phải dạy cho chó thói quen lên tiếng sủa khi gặp những vật thể nặng
hoặc treo cao và cả người giúp việc ở vị trí mà chó không tới được. Theo hướng
dẫn của người huấn luyện, người giúp việc để lại trên địa hình một vài vật thể
khác nhau. Khi chó phát hiện được vật thể hoặc người giúp việc thì đầu tiên người
huấn luyện khen thưởng nó bằng bánh ngọt và cho phép nó nhặt lấy vật thể đó hoặc
cầm giữ người giúp việc. Điều khiển một cách hệ thống
những đặc tính tương tự sẽ tạo nên ở chó một thói quen tự lên tiếng sủa khi gặp
vật thể hoặc người giúp việc ở những vị trí nó không thể tới được.
HUẤN LUYỆN CHÓ PHÁT HIỆN NGƯỜI GIÚP VIỆC VÀ ĐỒ VẬT Ở TRONG HẦM
Để dạy chó phát hiện đồ vật hoặc người giúp việc ở trong những vị trí
không nhìn thấy được (trong hố, trong các khe rãnh), thì cần phải chuẩn bị trên
hiện trường những hầm hố trú ẩn hoặc tận dụng địa hình làm nơi ẩn náu cho người
giúp việc (đống rơm, đống củi, cỏ khô). Người
giúp việc dưới sự chỉ đạo, đi tới địa hình và trốn kín ột trong các hầm hố, sao
cho chó không nhìn thấy. Sau một thời gian bắt đầu thả chó ra lùng sục. Người
huấn luyện giúp đỡ chó phát hiện người giúp việc, sau đó đưa anh ta từ dưới hầm
lên và giao cho chó cắn giữ vào áo. ề sau, người giúp việc trốn kỹ hơn và chỉ còn
thở qua lỗ thông hơi. Trong tất cả các trường hợp bị chó phát hiện thì lên để
chó cắn giữ vào áo người giúp việc. Khi lùng
sục địa hình có các hầm hố cho người giúp việc ẩn náu, người huấn luyện cần phải
lưu ý đến hành vi của chó. Ở trên hầm trú ẩn của người giúp việc, chó dừng lại
đào bới đất và thỉnh thoảng sủa.
HUẤN LUYỆN CHÓ LỤC SOÁT NHÀ Ở
Song song với việc hoàn thiện thói quen lùng sục địa hình, người ta tiến
hành huấn luyện chó khả năng lục soát nhà ở. Để làm điều đó trong quá trình huấn
luyện chung, cần phải dạy cho nó tìm kiếm các đồ vật của mình và giữ lại người
giúp việc trong nhà. Bài học được tổ chức ở trong một căn phòng đặc biệt. Những
bài học ban đầu về lục soát nhà ở được xây dựng như sau: người giúp việc sau
khi được hướng dẫn, mặc quần áo tập và trốn vào một chỗ đã định trước (trên trần
nhà, trên sân thượng, ở môt góc vườn nào đó ...), người huấn luỵên ra lệnh
"đi tìm" và chỉ tay về hướng cần thiết, đồng thời theo sau nó. Khi
chó phát hiện được người giúp việc, người huấn luyện để nó cắn giữ và đưa ra khỏi
phòng. Về sau, nên thả chó ra lục soát (một cách có chu kỳ) chỉ một mình nó.
Trong trường hợp đó, người huấn luyện đi vào phòng ngay.
LÙNG SỤC ĐỊA HÌNH KẾT HỢP VỚI XỬ LÝ DẤU VẾT
Trong giai đoạn cuối của việc huấn luyện chó lùng sục địa hình và lục
soát nhà ở, cần phải được thực hiện trong những điều kiện gần giống với yêu cầu
của thực tế.
Lùng sục địa hình và lục soát nhà ở
kết hợp với việc xử lý các dấu vết gần với những kích thích ngoại cảnh. Tổng hợp
quá trình điều khiển được tạo nên theo một trình tự nhất định. Đầu tiên, người
giúp việc theo sự hướng dẫn để lại trên địa hình một đồ vật nào đó, sau đó đi
khỏi địa hình đó và tạo ra các dấu vết tiếp theo. Sau một khoảng thời gian, người
huấn luyện thả chó lùng sục địa hình sao cho đầu tiên chó sẽ tìm đựơc vật thể, còn
sau đó sẽ là dấu vết. Khi chó đã nhặt được vật thể và phát hiện ra dấu vết thì
người huấn luyện giữ chó bằng một đoạn dây cương dài và đưa chó đánh hơi theo dấu
vết cho tới lúc bắt được người giúp việc. Một
hình thức thứ hai của bài tập tổng hợp được tiến hành như sau: Đầu tiên, đó là
việc xử lý dấu vết và 5-10 phút giải lao, chó được đưa tới một địa phận trong
khu vực của điểm tận cùng dấu vết để lùng sục tìm kiếm đồ vật đã được người
giúp việc cố tình để lại đó. Với một
thứ tự đại thể như vậy sẽ tạo ra được bài tập về xử lý dấu vết và lục soát nhà ở.
Đầu tiên, tạo ra dấu vết cho tới một ngôi nhà, sau đó để chó theo dấu vết đó đi
vào lục soát ngôi nhà đó với mục đích tìm bằng được người giúp việc đang ẩn náu
trong đó. Nên tiến hành lục soát nhà ở kết hợp với canh
gác.
NHỮNG ĐIỀU ĐẶC BIỆT TRONG HUẤN LUYỆN CHÓ LỤC SOÁT TÀU THUỶ, TÀU HOẢ VÀ
NHÀ GA
Để huấn luyện chó có được khả năng sử dụng các công việc này, điều cơ bản
vẫn là công tác huấn luyện chó thói quen lục soát nhà ở. Nhưng phải lưu ý đến
những đặc biệt sau trong quá trình huấn luyện. Để huấn luyện chó lục soát tàu hỏa, cần phải chuẩn bị
cho chó một loạt bài tập cả về chương trình huấn luyện chung lẫn cả chương
trình huấn luyện chuyên môn. Trong những buổi học của chương trình huấn luyện
chung, cần phải dần dần dạy cho chó thói quen không lưu ý tới những toa tầu
cũng giống như tới mọi kích thích khác gặp trên đường sắt (tiếng còi, tiếng động,
các mùi vị đặc biệt ...) để nó hoàn toàn bình tĩnh lùng sục tìm kiếm bằng được
đồ vật của người giúp việc đã được giấu kín ở một chỗ nào đó của toa tầu. Đồng
thời, dạy chó cả việc đi lại trên những thang và những cầu bắc tạm.
Song song với những việc đó là phát triển tính hung dữ cho chó và thả nó
làm nhiệm vụ bắt giữ ở gần những toa tầu. Đầu tiên, người giúp việc trốn trong
những toa rỗng hoặc các toa chở hàng. Phải luyện cho chó thật tích cực lùng sục
người giúp việc. Sau khi đã trải qua những
bài tập có tính chất chuẩn bị nói trên, thì bắt đầu tiến hành luyện tập những
bài tập đặc biệt về cách thức lục soát tìm kiếm đồ vật cũng như bản thân người
giúp việc ẩn náu trong các toa tàu hàng và đồng thời tạo cho chúng được nhiệt
tình hứng thú đối với những công việc đó. Trong
thời gian đầu bài học, có thể tiến hành như sau: Người giúp việc giấu trong một
toa đồ vật mang mùi vị rát đậm (găng tay, áo véc cũ, áo bông, mũ lông ...). Người
huấn luyện hạ lệnh "tìm kiếm" và thả chó ở toa cách toa có vật thể cần
tìm 4-5 toa về phía ngược gió. Trong thời gian đầu, nên sử dụng những toa
không. Về sau, điều kiện luyện tập càng được phức tạp
dần dần lên. Các đồ vật ở trong toa là rất nhiều và khác nhau, tăng thêm số lượng
các toa tàu phải lục soát, tiến hành lục soát vào ban ngày, ban đêm trong mọi
điều kiện thời tiết.
Sau khi đã huấn luyện chó tìm được đồ vật thì tiến hành huấn luyện cho
lùng sục tìm người. Các bài tập này, ban đầu
được tiến hành đại thể như sau: Người giúp việc sau khi đã được hướng dẫn, mặc
quần áo tập vào rồi trốn vào một trong các toa tàu trống hoặc sau một đồ vật
nào đó trong nhà ga. Người huấn luyện thả hẳn chó được tự do truy tìm tại một
điểm cách người giúp việc ẩn náu chúng 5-6 toa và về phía ngược gió. Nếu chó
không phát hiện được người giúp việc thì người huấn luyện phải giúp đỡ bằng các
mệnh lệnh cũng như cử chỉ. Về sau,
điều kiện tập luyện được phức tạp lên, người giúp việc ẩn náu rất kín ở một vị
trí trong toa tàu hoặc trong nhà ga giữa những hàng hóa.
NHỮNG SAI SÓT CÓ THỂ CÓ Ở NGƯỜI HUẤN LUYỆN
1. Các vật thể được người giúp việc bỏ lại chỉ nằm ở một phía của địa
hình hoặc quá gần nhau về khoảng cách.
2. Chỉ luyện tập trên một địa hhình làm cho chó quen dần với những điều
kiện nhất định nào đó.
3. Sử dụng chỉ một loại vật thể nên khi gặp phải đồ vật khác, chó không
chịu nhặt lên.
4. Thời gian tiến hành lùng sục là nhất định, làm cho chó chỉ quen với một
hoàn cảnh thời gian nhất định nào đó, ban ngày hay ban đêm.
5. Vị trí của các đồ vật cũng như của người giúp việc ở gần những vật thể
giống nhau của địa hình gây cho chó thói quen truy tìm chỉ ở những vị trí nhất
định.
6. Sử dụng những con chó chưa thật tuyệt đối vâng lời để lùng sục, nên
khi bỏ dây cương chó không làm theo mệnh lệnh người huấn luyện.
6. HUẤN
LUYỆN CHÓ CANH GÁC
Đó là quá trình đào luyện chó khả năng thông báo kịp thời mọi sự xuất hiện
bất ngờ của người lạ mặt. Trên vị trí canh gác, chó phải luôn luôn sẵn sàng và
theo tín hiệu đầu tiên của người huấn luyện lập tức bắt giữ kẻ lạ mặt đó. Kích thích có điều kiện: Mệnh lệnh chính "nghe
đi" và bàn tay chỉ về phía người giúp việc, mệnh lệnh phụ "phu"
và "tốt'. Kích thíh không điều kiện:
những cú đánh bằng roi của người giúp việc. Huấn
luyện chó canh gác dựa trên cơ sở những phản xạ tự nhiên của thói quen canh gác
kết hợp với bản năng định hướng và phòng thủ của chó. Đối với loại chó lùng sục thì việc huấn luyện canh gác
được tiến hành vào giai đoạn cuối cùng của chương trình huấn luyện chuyên môn của
chó nghiệp vụ, nhưng đối với loại chó canh gác thì phải tiến hành sớm hơn rất
nhiều.
Huấn luyện chó canh gác theo thứ tự
sau đây:
- Canh gác tại chỗ
- Canh gác trong trạng thái vận động
- Hoàn thiện khả năng canh gác kết hợp với những dạng huấn luyện chuyên
môn khác, tức là tiến dần tới chỗ đào tạo hoàn thiện một con chó nghiệp vụ.
PHƯƠNG PHÁP VÀ KỸ THUẬT HUẤN LUYỆN CHÓ CANH GÁC TẠI CHỖ
Để huấn luyện khả năng canh gác tại chỗ cho chó, người huấn luyện phải
nghiên cứu kỹ tư cách hành vi của chó trong những kích thích động khác nhau được
gây lên bởi người giúp việc, đồng thời làm giảm dần phản xạ sủa của chó trong
khi phải canh gác lâu dài, và huấn luyện khả năng thông báo về sự xuất hiện người
lạ không hề gây lên một tiếng động trong khu vực có thể nghe, nhìn thấy hoặc ngửi
thấy. Chọn địa hình có ít nhất những tác động ngoại cảnh,
có cỏ mọc và các hầm hào, hố rãnh để người giúp việc có thể đi dần tới chó một
cách bí mật. Ở những địa hình không có cỏ mọc, có thể dùng rơm rạ thay thế. Với
những địa hình như vậy sẽ làm tăng tính cảnh giác của chó. Địa hình cần phải được chọn trước. Những buổi học đầu
tiên phải tiến hành dưới sự chỉ đạo của người hướng dẫn, ra hiện trường trước với
sự có mặt của người huấn luyện viên giao nhiệm vụ và hướng dẫn cụ thể cho người
giúp việc, chỉ vị trí ban đầu của anh ta (cách chó 60-70m), đồng thời cho biết
vị trí của người huấn luyện và chó, tín hiệu bắt đầu hành động, đường đi của
người giúp việc và các đặc điểm khi đi, khi tấn công chó và khi bỏ chạy cũng
như thứ tự thực hiện bài học.
Vào một thời điểm nhất định, người giúp việc ra khỏi vị trí và chờ đợi
tín hiệu. Người huấn luyện theo dõi chó và cùng với nó tới
địa điểm định sẵn, chọn nơi thuận tiện đứng quan sát sau khi để chó ngồi phía
bên chân trái hơi nhích hơn phía trước, người huấn luyện giư chó bằng một đoạn
dây cương 20-30cm. Tốt nhất là chọn điểm bị khuất cỏ để chó không nhìn thấy
phía trước những vùng thấp hơn. Người huấn
luyện trấn an chó bằng một giọng thì thầm và thận trọng, rồi hạ lệnh "lắng
nghe" và tay chỉ về phía người giúp việc ẩn nấp. Người giúp việc theo tín hiệu hoặc theo thời gian đã định
sẵn, bắt đầu bò dần về phía người huấn luyện và chó, thỉnh thoảng lại khẽ đánh
rơi xuống đất, xuống cỏ ... chốc chốc người giúp việc lại dừng lại, không được
gây tiếng sột soạt để chó có sự tập trung cao độ. Khi người giúp
việc vừa mới bắt đầu tiến vào, người huấn luyện lại nhắc lại mệnh lệnh một cách
thầm thì "lắng nghe" và tay phải chỉ về hướng người giúp việc. Khi thấy
chó rất tập trung theo dõi thì người huấn luyện cổ vũ nó bằng giọng rất nhỏ
"tốt". Nếu chó sủa hoặc gầm gừ, rít lên, thì người huấn luyện phải
phát lệnh cho nó "phu" bằng một giọng hăm dọa và giật mạnh dây cương.
Nếu chó vẫn cứ tiếp tục sủa thì người huấn luyện
phải dùng tay hoặc dây cương giữ lấy mõm của nó và nhắc lại mệnh lệnh
"phu", sau mỗi lần làm cho nó ngừng sủa thì lập tức phải khen ngợi nó
ngay.
Trong quá
trình huấn luyện, nếu chó sủa thì trong những bài học đầu tiên, người giúp việc
không được lộ diện, mà chỉ gây tiếng sột soạt, vụng trộm lén lút, rồi đi dần về
phía khác để hạn chế sự kích động của chó, đồng thời chấm dứt tình trạng sủa
nhanh chóng, trong trường hợp đó chó được thả đến bắt giữ người giúp việc. Ngược lại, đối với những con chó phản ứng với những
kích thích khác rất chậm, thì người giúp việc phải tiến sát tới dùng roi đanh
vào nó rồi bỏ chạy, khi người giúp việc đã bỏ chạy cách khoảng 10-15m thì chó
được thả ra để bắt giữ. Bài tập được kết thúc bằng việc thực hiện việc áp giải
một quãng ngắn. Việc thả chó để bắt giữ là
rất cần thiết trong quá trình huấn luyện chó canh gác, vì vật lộn với người
giúp việc sẽ tạo cho chó phát triển thói quen cẩn thận nghiêm ngặt. Thứ tự nâng dần sự phức tạp:Tuỳ theo mức độ đã được huấn
luyện mà mức độ phức tạp dần dần được nâng lên. Khoảng cách giữa người giúp việc
và chó tăng dần lên 200-250m. Người giúp việc không đi về phía chó mà về một hướng
khác, khoảng cách đó mỗi một buổi học được tăng lên 40-50m.
Việc tấn công vào chó mang tính chất chu kỳ nhưng mỗi một lần thả chó đuổi
bắt thì đều được kết thúc bằng sự áp giải. Tăng dần khoảng thời gian kể từ khi bắt đầu đứng gác đến
thời điểm người giúp việc hành động. Thời gian đó tăng dần lên tới một hai tiếng
đồng hồ. Người giúp việc phải đi rất nhẹ nhàng để tránh gây tiếng sột soạt. Hướng đi của người giúp việc cũng được thay đổi, ban đầu
anh ta xuất hiện từ phía trước, về sau là từ bên cạnh và từ đằng sau. Bài học được tiến hành trong mọi điều kiện thời gian
khác nhau, buổi chiều tối, đêm khuya, sáng sớm, trong những hướng có khác nhau
và đồng thời cả trong những điều kiện khó khăn khác nhau (mưa rét v.v...) khi
đó cần phải thật sự quan tâm tới việc bảo vệ chó.
PHƯƠNG PHÁP VÀ KỸ THUẬT HUẤN LUYỆN CANH GÁC TRONG KHI ĐANG HÀNH QUÂN
Đối với những con chó lùng sục, canh gác và áp giải nhất thiết phải được
huấn luyện việc canh gác lâu dài cũng như thói quen thông báo kịp thời mọi sự
xuất hiện của người lạ mặt một cách không tiếng động trong trạng thái hành
quân. Khả năng canh gác trong khi hành quân được tạo
nên sau khi đã tập cho chúng được phản xạ có điều kiện canh gác khi có lệnh “lắng
nghe” và tuyệt đối không hề sủa trong khi làm việc. Khả năng này đào tạo song
song với khả năng canh gác tại chỗ. Những buổi
học ban đầu về cach gác trong trạng thái hành quân được tiến hành thứ tự như
sau: Chọn một địa hình có chiều dài 200-300m có cỏ tốt
và nhiều hầm hào dùng cho người giúp việc. Tốt nhất là dọc theo địa chỉ đó có
đường mòn hoặc một con đường nhỏ. Người
giúp việc được chỉ rõ vị trí ẩn náu, tín hiệu để liên lạc với người huấn luyện
và các bước hành động. Trong những buổi học đầu tiên người giúp việc cần phải
trốn sau một vật thể nào đó ở gần đường và trong tay cầm roi. Những bài học này
tốt nhất là được tiến hành vào lúc nhá nhem (chiều tối hoặc sáng sớm).
Người huấn luyện cùng với chó đang đi theo tuyến đường đã định sẵn. Chó
đi phía trước người huấn luyện chừng 2-3 bước. Người huấn luyện giữ chó bằng một
đoạn dây cương dài. Cứ đi được một khoảng chừng
20-30m người huấn luyện lại dừng chó lại chốc lát và ra lệnh nhỏ cho nó "lắng
nghe" và chỉ tay về phía người giúp việc và khi thấy chó vùng lên thì
không quên tán thưởng "tốt" bằng một giọng rất nhẹ. Điều này còn được
lặp lại một cách có chu kỳ cho tới lúc chó nghe được tiếng động do người giúp
việc gây nên. Khi chó vừa thoạt nghe được
tiếng động, chững hẳn lại nghe ngóng người huấn luyện ra lệnh "Lắng
nghe" và buông lỏng một đoạn dây cương dời là cho chó có thể tiến về phía
người giúp việc theo dõi anh ta. Khi chó đã tới gần vị trí của người giúp việc ẩn
náu, người giúp việc liền ra khỏi hầm và tấn công vào chó. Người huấn luyện thả
chó bắt giữ sau đó áp giải người giúp việc đi một quãng. Về sau phải tạo được cho chó thói quen phát hiện ra được
người giúp việc một cách chính xác bằng mùi vị của anh ta. Với mục đích đó người
giúp việc phải nằm cách con đường khoảng 10-15m và gió thổi theo hướng từ phía
người giúp việc về phía con đường. Người huấn
luyện và chó vẫn đi theo con đường đó như trong những bài tập trước. Trong bài
tập này có thể xảy ra trường hợp chó không phát hiện được người giúp việc bằng
mùi vị cảu anh ta. Khi đó người huấn luyện sau khi đi cách người giúp việc một
quãng 40-50m thì dẫn chó đi ngược lại. Nếu
trong trường hợp này chó vẫn không phát hiện ra người giúp việc thì người huấn
luyện buộc phải rẽ khỏi con đường đang đi mà nên dẫn về gần vị trí ẩn nấp của
người giúp việc tạo điều kiện cho chó dễ dàng phát hiện ra anh ta.
Sau khi chó đã phát hiện được thì thả chó để bắt giữ và bài tập được kết
thúc theo như thường lệ. Thứ tự nâng dần độ phức tạp
trong huấn luyện canh gác ở trạng thái hành quân. Sau khi đã tạo được cho chó
được thói quen phát hiện người giúp việc ở gần đường bằng cách đánh hơi và lặng
lẽ thông báo cho người huấn luyện thì mức độ phức tạp được nâng dần lên: - Cự ly vận động được tăng dần lên (chừng 100m cho mỗi
buổi học và cho tới khi đạt được khoảng vài cây số). - Tăng dần khoảng cách kể từ vị trí người giúp việc tới
con đường và tiếng động do người giúp việc gây nên càng ngày càng khẽ hơn. - Thả chó bắt giữ kèm theo tiếng súng nổ và chiếu sáng
địa hình bằng phát sáng của người huấn luyện và người giúp việc. - Bài tập được tiến hành vào những thời gian khác nhau
và trong những điều kiện thời tiết khác nhau.
HUẤN LUYỆN CANH GÁC KẾT HỢP VỚI XỬ LÝ DẤU VẾT VÀ LÙNG SỤC ĐỊA HÌNH
Việc phối hợp canh gác kết hợp với xử lý và lùng sục địa hình nhằm mục
đích tiến dần sự huấn luyện tới những điều kiện về sau.
Bài tập về cách thức phối hợp có thể được xây dựng như sau:
Bài tập về cách thức phối hợp có thể được xây dựng như sau:
1. Canh gác tại chỗ kết hợp với xử lý dấu vết và lùng sục địa hình. Người huấn luyện bí mật đi tới địa phận huấn luyện, tìm
một vị trí thích hợp rồi để chó ngồi bên phía chân trái giống như trong bài tập
về canh gác tại chỗ. Sau một thời gian nào đó
(phụ thuộc vào mức độ đã được huấn luyện của chó) người giúp việc bắt đầu vận động
qua khoảng cách được canh giữ thỉnh thoảng lại tạo nên tiếng động và tiến một
cách bí mật về phía chó. Sự chăm chú của chó phản ánh cho người huấn luyện biết
về những điều đó. Khi chó đi tới gần người giúp việc, người huấn luyện sau giây
lát giữ chó lại (2-3 phút) bắt đầu thả chó lùng sục với mục đích quan sát dấu vết.
Sau khi phát hiện được dấu vết và bắt giữ người giúp việc thì tiến hành áp giải. Trong những buổi học sau thời gian của dấu vết được
tăng dần lên. Muốn thế người giúp việc phải tạo ra các dấu vết từ trước sau khi
canh gác chó được thả ra lùng sục địa hình với mục đích truy lùng dấu vết.
Trong các bài tập tổng hợp phải kết hợp cả việc lùng sục địa hình sau khi đã xử
lý dấu vết.
2. Canh gác trong vận động kết hợp với xử lý dấu vết và lùng sục địa
hình. Chó nghiệp vụ trong khi vận động cần phải quan
sát không chỉ những người ở gần mà còn cả dấu vết để lại bởi những người lạ mặt
đi qua con đường đó. Trong thời gian đầu, người giúp việc đi qua đoạn đường mà
trên đó sau 5-10 phút, người huấn luyện và chó sẽ đi tuần tiễu tại điểm cuối
cùng người giúp việc để lại một vật thể nào đó rồi ẩn nấp ở trong hầm. Người huấn luyện cùng với chó đi đến khu vực đã định sẵn
và chó được thả ra để lùng sục ban đầu ở trong trạng thái có dây cương dài. Khi
đi đến khu vực, nơi người giúp việc đã đi qua người huấn luyện tăng cường sự
chú ý của chó "Dấu vết". Khi chó đã phát hiện ra dấu vết thì người huấn
luyện thả nó ra đánh hơi để bắt bằng được người giúp việc. Sau đó người huấn
luyện tiến hành khám xét người bị bắt rồi giao người ấy cho một người khác. Sau đó người huấn luyện thả chó lùng sục với mục đích
tìm kiếm các đồ vật của người giúp việc còn bỏ lại. Các bài tập tổng hợp dần dần
được phức tạp hoá bằng cách tăng dần chiều dài của đoạn đường và thời gian tuần
tiễu đồng thời tăng cả chiều dài lẫn thời gian của dấu vết và kích thước của địa
hình cần lùng sục. Ngoài ra, các bài tập cần
được tổ chức thực hiện trong mọi thời gian khác nhau và trên những địa hình
khác nhau.
CÁC SAI LẦM CÓ THỂ CÓ Ở NGƯỜI HUẤN LUYỆN
1. Tiến hành các bài tập trên cùng một địa hình, làm cho chó quen với
môi trường xung quanh và làm việc rất tốt trong địa hình đó nhưng rất tồi ở những
địa hình khác.
2. Người giúp việc xuất hiện luôn luôn ở về một hướng.
3. Tiến hành các bài tập trong cùng một điều kiện thời gian như nhau
4. Thời điểm bắt đầu hành động của người giúp việc xuất hiện cùng một thời
gian.
5. Vi phạm thứ tự nâng cao sự phức tạp.
6. Huấn luyện chó thiếu sự lưu ý tới các đặc tính cá nhân của chúng (các
phản ứng mạnh nhất, mức độ đã được huấn luyện v.v…).
7. HUẤN LUYỆN CHÓ TUẦN TIỄU
Việc sử dụng chó tuần tiễu sẽ tăng cường sự canh giữ các mục tiêu và cho
phép giảm số người canh gác xuống một cách đáng kể. Chó tuần tiễu phải được huấn
luyện thói quen lên tiếng sủa to khi có người lạ tới gần mục tiêu và khả năng bắt
giữ người, có ý đồ đột nhập vào mục tiêu cũng như khả năng lùng sục địa hình. Những kích thích có điều kiện. Mệnh lệnh "Hãy giữ
lấy" và cử chỉ - Tay chỉ về phía người giúp việc. Những kích thích không điều kiện. Những cú đánh bằng
roi của người giúp việc. Việc huấn luyện chó đi tuần
tiễu được tiến hành sau khi đã tạo nên ở chúng những phản xạ có điều kiện đầu
tiên của sự vâng lời, sự phát triển tính hung dữ và huấn luyện chúng việc bắt
giữ người bỏ chạy. Phụ thuộc vào các điều kiện
canh giữ, chó tuần tiễu được sử dụng ở các chòi canh và trên các bốt tuần tiễu
độc lập. Trong tất cả các trường hợp, huấn luyện chúng đều theo một nguyên tắc
nhất định, nhưng lưu ý tới các đặc điểm tại các bốt gác. Việc huấn luyện chó tuần
tiễu bên các hàng rào chốt chó là phức tạp nhất. Sự huấn luyện ban đầu được tiến
hành trên một bốt gác có tính chất giàng đường.
Trang bị của hàng rào chốt chó: Phụ thuộc vào độ dài của khoảng cách cần
canh giữ mà hàng rào có thể xây dựng với chiều dài 100m. Muốn vậy người huấn luyện
dùng hai cái cọc có đường kính 15-20cm chôn sâu dưới đất một mét. Chiều cao của
cọc kể từ trên mặt đất từ 2m trở lên. rên độ cao 2m của hai cọc đó người ta chăng một
dây cáp đường kính 0,6-1m sao cho điểm giữa của dây không võng xuống và cách mặt
đất 1,5m. Trên hai đầu dây cáp làm thành hai vòng tròn để
có điều kiện buộc chặt vào hai cọc, còn trên dây người ta lồng vào các vòng
tròn hoặc là ròng rọc. Trên khoảng cách 2,5-3m kể từ các cọc người ta lắp các
thiết bị han chế dưới dạng cắt vòng dây xoắn hoặc là hàn vào bằng các bản kim
loại ở mỗi cọc có thêm dây chằng. Ở giữa hàng rào người ta xây ba chòi canh, gần
mỗi một chòi canh có một lá chắn bằng gỗ kích thước 0,75 x 1m. Do các đặc điểm của địa hình, đặc tính của mục tiêu cần
canh giữ cũng như vật liệu hiện có mà có thể xây dựng hàng rào bằng nhiều cách
khác nhau.
Trong tất cả mọi trường hợp thì giải
đất dọc theo hàng rào phải rộng 10-12m bề mặt phải bằng phẳng không sỏi đá,
không có sắc nhọn. Có thể buộc dây cáp giữa
hai cái trụ làm từ ba cái thang kết với nhau ở phía trên còn phía dưới chia về
ba hướng khác nhau. Những hàng rào như vậy thường được trang bị tại các vùng đất
mềm, ẩm ướt, khi các cọc không thể chôn vững xuống đất.
PHƯƠNG PHÁP VÀ KỸ THUẬT HUẤN LUYỆN
Đầu tiên người giúp việc được hướng dẫn cụ thể vị trí ẩn nấp ở trong hầm;
con đường đi tới gần chó, khởi đầu và các bước hành động. Khi cần canh giữ
một mục tiêu bằng con chó thì cứ khoảng cách đó được chia ra nhiều đoạn, đoạn
nó cách đoạn kia bằng các tấm ngăn cách. Huấn
luyện chó tuần tiễu độc lập được thực hiện theo một thứ tự nhất định. Người huấn
luyện đưa chó ra chòi gác dẫn nó đi theo địa hình hoặc ngôi nhà để làm quen với
vị trí khác. Trong hai, ba bài tập đầu chó được giữ bằng một đoạn dây cương ngắn.
Trong thời gian làm quen với vị trí gác thỉnh thoảng người huấn luyện lại ra lệnh
"giữ lấy". Người giúp việc sau khi đã
được hướng dẫn đi tới ngôi nhà trên, gây nên những tiếng sột soạt nhỏ và sau đó
gõ vào tường để thu hút chó.
Người huấn luyện sau khi nhắc lại
mệnh lệnh "giữ lấy" thì hướng chó về phía người giúp việc. Sau đó người giúp việc bò qua bờ rào vào phía trong và
tấn công chó bằng cách dùng roi đánh nhẹ vào nó rồi lao vào vật lộn với nó. Bài
tập được kết thúc bằng việc áp giải người giúp việc cho qua giới hạn canh giữ. Đối với những bài tập sau thứ tự nâng dần mức độ phức tạp
cũng được thực hiện giống như trường hợp đối với canh gác theo hàng rào. Thói quen được coi là thành thạo nếu chó có khả năng
canh gác một khoảng thời gian từ 8-10 giờ rất cẩn thận và khi xuất hiện người lạ
mặt thì sủa lớn để thông báo. Đồng thời rất dũng cảm lao vào vật lộn và bắt bằng
được người lạ mặt (trong khoảng 100m trở lại). Có khả năng lùng sục địa hình
(100x100m) xung quanh địa phận canh gác. Tuyệt đối từ chối mọi thức ăn tìm được
trên mặt đất cũng như của người lạ mặt.
8. HUẤN LUYỆN CHÓ ÁP GIẢI
Để việc áp giải thủ phạm được an toàn và bảo đảm nhiều trường hợp người
ta sử dụng loại chó chuyên môn áp giải. Việc
huấn luyện chó áp giải được thực hiện theo phương pháp chung của chương trình
huấn luyện chó lùng sục và canh gác, điểm khác nhau chỉ ở chỗ song song với
chương trình huấn luyện chuyên môn thì một phần lớn thời gian được dùng để dạy
chó canh gác và áp giải người bị bắt. Bởi vậy chỉ cần dừng lại ở thứ tự việc huấn
luyện chuyên môn về khả năng áp giải. Sau
khi đã dạy chó có việc bắt giữ người giúp việc bỏ chạy tên một khoảng cách
25-30m thì tiến hành huấn luyện cho chó khả năng áp giải. Đầu tiên thì huấn luyện cho chó áp giải từng người một
nhưng về sau là cả một nhóm người đi bộ. Công
việc đó được tiến hành như sau:
Sau khi bắt giữ được người giúp việc, người huấn luyện hạ lệnh cho anh
ta "Đứng lại", người giúp việc chấm dứt các hành động của mình và đứng
yên. Người huấn luyện hạ lệnh cho chó "bên cạnh" đồng thời giật dây
cương rồi để chú chó ngồi cách người giúp việc chừng 3-4 bước (cho phép được sủa)
và khen ngợi nó bằng một giọng tán thưởng. Sau một lúc, người huấn luyện chỉ tay về phía người
giúp việc và hạ lệnh cho chó "giữ lấy". Nếu chó có ý đồ lao vào người
bị bắt thì giật dây cương và ra lệnh cho chó "bên cạnh" bằng một giọng
đe doạ. Khi chó đã nguôi giận thì bắt đầu tiến hành áp
giải người bị bắt. Khoảng cách giữa chó và người giúp việc chừng 4-5 bước. Với
một khoảng cách như vậy sẽ dễ dàng theo dõi mọi hành vi của người bị bắt cũng
như để đề phòng sự tấn công bất ngờ vào chó hoặc người áp giải.
Khi bắt đầu đi người huấn luyện ra lệnh cho người giúp việc "bước" và cho chó "giữ lấy" nếu chó có ý đồ lao vào người giúp việc thì lập tức phải ra lệnh cho chó "bên cạnh" và giật dây cương. Chỉ khi chó đã thực hiện đúng theo yêu cầu, người huấn luyện cổ vũ nó và hướng sự chú ý của nó tới người giúp việc bằng mệnh lệnh "giữ lấy" và tay chỉ vào người bi áp giải. Trong quá trình áp giải thỉnh thoảng nhắc lại mệnh lệnh "giữ lấy", "tốt", "giữ lấy". Trong thời gian áp giải người giúp việc phải theo dõi hành vi của chó, nếu lúc nào đó nó tỏ ra lơ là thì đột nhiên chạy vụt về phía trước (hoặc có khi đánh vào chó rồi bỏ chạy). Người huấn luyện lúc đó phải thả chó đuổi bắt kèm theo mệnh lệnh "Phát". Sau khi đã bắt giữ được người bỏ chạy. Sự áp giải lại tiếp tục. Khi lặp đi lặp lại những bài tập như vậy sẽ luyện cho chó sự tập trung chú ý cao độ tới một hành động của người bị áp giải. Song song với điều này còn cần phải luyện tập cho chó khả năng bảo vệ người huấn luyện khi bị người giúp việc bất ngờ tấn công. Để làm được điều đó, người giúp việc bất ngờ quay lại vung tay và dùng roi đánh vào chó. Người huấn luyện lập tức ra lệnh cho nó "Phát" và để chó lao vào người giúp việc. Theo lệnh "Đứng yên" người giúp việc đứng lại, còn người huấn luyện kéo chó về mình khen ngợi nó và một lần nữa sự áp giải lại được tiếp tục. Về sau tuỳ thuộc vào mức độ của chó đã được huấn luyện mà dần dần đưa vào bài tập những điều kiện phức tạp hơn.
Khi bắt đầu đi người huấn luyện ra lệnh cho người giúp việc "bước" và cho chó "giữ lấy" nếu chó có ý đồ lao vào người giúp việc thì lập tức phải ra lệnh cho chó "bên cạnh" và giật dây cương. Chỉ khi chó đã thực hiện đúng theo yêu cầu, người huấn luyện cổ vũ nó và hướng sự chú ý của nó tới người giúp việc bằng mệnh lệnh "giữ lấy" và tay chỉ vào người bi áp giải. Trong quá trình áp giải thỉnh thoảng nhắc lại mệnh lệnh "giữ lấy", "tốt", "giữ lấy". Trong thời gian áp giải người giúp việc phải theo dõi hành vi của chó, nếu lúc nào đó nó tỏ ra lơ là thì đột nhiên chạy vụt về phía trước (hoặc có khi đánh vào chó rồi bỏ chạy). Người huấn luyện lúc đó phải thả chó đuổi bắt kèm theo mệnh lệnh "Phát". Sau khi đã bắt giữ được người bỏ chạy. Sự áp giải lại tiếp tục. Khi lặp đi lặp lại những bài tập như vậy sẽ luyện cho chó sự tập trung chú ý cao độ tới một hành động của người bị áp giải. Song song với điều này còn cần phải luyện tập cho chó khả năng bảo vệ người huấn luyện khi bị người giúp việc bất ngờ tấn công. Để làm được điều đó, người giúp việc bất ngờ quay lại vung tay và dùng roi đánh vào chó. Người huấn luyện lập tức ra lệnh cho nó "Phát" và để chó lao vào người giúp việc. Theo lệnh "Đứng yên" người giúp việc đứng lại, còn người huấn luyện kéo chó về mình khen ngợi nó và một lần nữa sự áp giải lại được tiếp tục. Về sau tuỳ thuộc vào mức độ của chó đã được huấn luyện mà dần dần đưa vào bài tập những điều kiện phức tạp hơn.
Việc đưa dần những điều kiện phức tạp đó phải tuân thủ theo nguyên tắc từ
đơn giản tới phức tạp. Ban đầu việc thả chó bắt giữ chỉ trên khoảng cách 10-15m
nhưng về sau khoảng cách này được tăng dần tới 100m và xa hơn. Điều quan trọng là phải luyện cho chó khả năng có thể
áp giải trong một thời gian dài, nhưng luôn giữ được sự chú ý cao độ nếu ban đầu
cự ly áp giải chỉ 20-30km và thậm chí còn nhiều hơn. Điều kiện quan trọng là việc tăng số người giúp việc
lên trong huấn luyện. Huấn luyện chó áp giải cẩn thận một người giúp việc xong
thì chuyển sang áp giải hai và nhiều người hơn cùng một lúc. Ban đầu bài tập được
tiến hành với hai người giúp việc. Hai người
giúp việc trong bộ quần áo tập đi ra địa hình đã chọn trước. Người huấn luyện để
chó ngồi cách hai người giúp việc chừng 5m. Giây lát trôi qua người huấn luyện
ra lệnh "Đều bước" và bắt đầu áp giải.Trong quá trình áp giải một
trong hai người giúp việc thỉnh thoảng lại có ý đồ bỏ chạy. Những lúc đó người
huấn luyện phải tăng cường sự chú ý của chó bằng mệnh lệnh "giữ lấy". Theo ám hiệu định trước hoặc theo địa hình đã thống nhất
ban đầu, một trong hai người giúp việc bỏ chạy. Người huấn luyện ra lệnh
"dừng lại" và sau đó bằng mệnh lệnh "phá" rồi thả chó đuổi
bắt còn bản thân thì chạy theo sau nó. Sau khi đã bắt được mọi bước hành động xảy
ra hoàn toàn theo một thứ tự như trong huấn luyện việc bắt giữ. Sau đó người bị
bắt được áp giải tới người giúp việc kia và quá trình áp giải hai người bị bắt
lại được tiếp tục. Sau đó từ bài học này tới
bài học khác các bài tập được lặp lại và số người giúp việc được tăng lên đồng
thời số người bỏ chạy cùng một lúc cũng được tăng lên, ngoài ra khoảng cách thả
chó ra đuổi bắt cũng được không ngừng tăng lên.
Song song với các bài tập đó còn cần thiết phải tăng dần sự phức tạp
trong điều kiện môi trường để nhằm mục đích huấn luyện cho chó thực sự tập
trung cao độ vào việc áp giải ngay cả khi xuất hiện những kích thích ngoại cảnh
rất thu hút.
Về sau sự áp giải được kết hợp với
việc lùng sục địa hình và đánh hơi dấu vết. Muốn vây, theo hướng dẫn trước cả mấy
người giúp việc đều bỏ chạy cùng một lúc và một trong số họ tạo nên những dấu vết
theo quy định trước. Người huấn luyện thả chó bắt giữ và sau khi bắt được một
trong số họ thì chuyển chó sang đánh hơi người khác. Nếu ứng dụng việc thả chó ra lùng sục địa hình sau khi
đã bắt giữ được người chạy trốn. Muốn thế trong quá trình áp giải nhiều người đến
một thời điểm nào đó một trong số họ liền bỏ chạy và trước khi bị bắt đã kịp thời
quẳng lại 2-3 vật thể gì đó. Tại thời điểm này người huấn luyện cũng hành động
giống mọi lần khi bắt được kẻ chạy trốn và khi trao kẻ đó cho một người thứ ba
rồi trấn an chó và sau đó thả nó lùng sục địa hình. Việc lùng sục địa hình được
thực hiện theo các quy tắc chung. Sau khi lùng sục song người huấn luyện cùng với
chó tiếp tục áp giải nhóm người bị bắt theo con đường đã định sẵn. Trong huấn luyện áp giải nên kết hợp với cả việc nổ
súng. Muốn thế trong quá trình huấn luyện chúng phải tạo cho chó cảm giác không
sợ hãi và thậm chí không quan tâm tới các tiếng súng, tiếng mìn. Chỉ có như vậy
thì mới có thể huấn luyện chó áp giải có kèm theo tiếng súng.
HUẤN LUYỆN CHÓ ÁP GIẢI TRONG Ô TÔ
Trước hết phải lưu ý đến điều kiện sau đây. Để huấn luyện cho chó khả
năng này thì trước hết phải luyện cho nó thói quen không sợ hãi các phương tiện
vận tải (ô tô) cũng như đi trên ô tô, thói quen nhảy từ ô tô xuống đường và ngược
lại. Nếu huấn luyện chó tiếp xúc với ô tô trong giai đoạn đang trưởng thành của
nó nếu không thì phải tiến hành những bài tập thực sự cho nó. Đầu tiên việc luyện tập tiến hành khi xe đứng yên tại
chỗ. Một hoặc hai người giúp việc trong bộ quần áo tập
được áp giải tới ô tô. Sau đó người huấn luyện và chó sắp xếp ngồi ở phía trước
của thùng xe. Những người bị áp giải ngồi xuống sàn xe. Trong thời gian xe chạy nhanh thỉnh thoảng người huấn
luyện lại lưư ý chó bằng mệnh lệnh "giữ lấy" và chỉ tay về phía những
người bị áp giải. Sau một thời gian nhất định
nào đó một trong hai người giúp việc nhấp nhổm đứng dậy và có ý đồ nhảy xuống
khi đó người huấn luyện lập tức ra lệnh "Phá" và buông lỏng dây cương
để chó có thể chồm tới giữ lấy người đó. Sau khi bị cắn giữ vào áo người giúp
việc lại ngồi xuống chỗ ban đầu của anh ta. Người huấn luyện lại lệnh cho chó
"Bên cạnh" và cổ vũ nó bằng bánh ngọt rồi thỉnh thoảng lại nhắc lại
các mệnh lệnh "giữ lấy", "tốt", "giữ lấy". Trong quá trình áp giải đó tới một lúc nào đó khi xe chạy
chậm một trong hai người giúp việc bất ngờ nhảy xuống và bỏ chạy. Người huấn
luyện ra tín hiệu dừng xe cho tài xế rồi cùng với chó nhảy xuống truy kích người
giúp việc. Sau khi đã đuổi kịp và vật lộn với người giúp việc, chó lại cùng với
người huấn luyện áp giải người giúp việc đó tới ô tô và người huấn luyện lại sắp
xếp cho chó ngồi phía trước còn người giúp việc lại ngồi vào chỗ cũ của mình, rồi
ra lệnh cho tài xế nổ máy, cuộc áp giải tiếp tục. Trong quá trình huấn luyện thói quen nói trên cần dần dần
phải đưa những điều kiện phức tạp vào để luyện tập đó là việc tăng số người bị
áp giải, tăng cự ly áp giải. Và về sau việc bắt giữ người bỏ chạy được kết hợp
với hình thức để chó lùng sục địa hình xử lý dấu vết trong điều kiện có nhiều
kích thích ngoại cảnh thu hút.
9. HUẤN LUYỆN CHÓ VIỆC CANH GIỮ ĐỒ
ĐẠC
Việc huấn luyện chó canh giữ đồ đạc là một trong các dạng huấn luyện
chuyên môn. Chó được để bên cạnh một đồ vật và nó phải thực hiện nhiệm vụ là
không cho phép ai lạ mặt được tới gần đồ vật đó. Khi người lạ mặt đó có ý đồ cầm
lấu đồ vật đó mang đi thì chó lập tức sủa to để báo cho người huấn luyện. Kích thích có điều kiện. Mệnh lệnh "giữ lấy". Kích thích không điều kiện. Người giúp việc, đồ vật làm
thu hút chó và bánh ngọt. Việc huấn
luyện chó canh giữ được tiến hành sau khi đã phát hiện được tính hung dữ của
chó cũng như đã tạo được khả năng bắt giữ người chạy trốn. Các bài tập ban đầu được tiến hành như sau: Người huấn
luyện buộc chó vào một vị trí vốn đã quen thuộc với nó và đặt trước mặt chó một
vật thể rất có sức hấp dẫn chó (vật để ngoạm, túi xách, áo mưa). Khoảng cách giữa
chó và vật đó phải ở chừng mực nào đó để chó không với tới được. Người huấn luyện
đứng gần chó chỉ tay vào đồ vật nói trên và ra lệnh "giữ lấy". Sau 20-30 giây một người giúp việc đã được hướng dẫn
trước xuất hiện và một hai lần lặng lẽ đi phía trước mặt chó. Trong lần thứ hai
khi đi qua người giúp việc dơ tay định với lấy đồ vật đó. Khi đó người huấn luyện
lập tức chỉ tay vào vật và ra lệnh "giữ lấy". Khi chó băt đầu sủa và nhảy xổ về phía người giúp việc
thì anh ta liền bỏ chạy vào hầm. Người huấn luyện khen ngợi và tặng thưởng bánh
ngọt cho nó. Nếu chó chỉ phản ứng lại người giúp việc mà không chú ý tới đồ vật
đó thì người giúp việc phải làm "sống dậy" đồ vật đó. Để làm việc này
phải dùng một sợi dây (dây kim loại, dây thép) với đường kính 1,5 đến 2mm, với
độ dài khoảng 1m buộc vật lại. Để cho chó luôn luôn nhìn thấy vật chuyển động.
Sự chuyển động còn vật thu hút chó và nó bắt đầu theo dõi vật cũng như theo dõi
người giúp việc.
Tuỳ theo mức độ của việc
hình thành kỹ năng giữ vật mà tăng cường sự phức tạp hoá điều kiện huấn luyện. Trước hết chó quen với việc giữ vật một cách độc lập,
khi không có người giúp việc. Để làm việc này ở mỗi giờ tập luyện huấn luyện
viên phải dần dần cách xa chó nhiều hơn. Huấn luyện viên điều khiển chó bằng
cách khẩu lệnh tương ứng trong khoảng cách. Mỗi lần khi bài tập kết thúc tức là
khi huấn luyện viên đi lại phía chó phải khuyến khích chó bằng cách cho chó kẹo
và cho chó đi dạo. Phải tiến hành tập luyện với
sự có mặt của hai người giúp việc. Trong khi một trong hai người giúp việc đánh
lạc hướng chó thì người kia giả vờ cố chiếm lấy vật. Huấn luyện viên lúc đầu đứng
gần chó dùng các khẩu lệnh để điều khiển chó sau đó dần dần cứ xa chó, đồng thời
bắt chó phải chú ý đến hai người giúp việc và vật. Việc huấn luyện giữ các vật khác nhau của huấn luyện
viên có ý nghĩa rất quan trọng. Do đó sau khi giáo dục (dạy) được cho chó có phản
xạ có điều kiện đầu tiên rồi thì phải đặt trước mặt chó các vật khác với các
hình dạng và kích thước khác nhau. Trong
khi dạy cho chó giữ đồ vật cần phải nhớ rằng, các bài tập để dạy chó giữ vật
không nên biến thành các bài tập phát huy tính hung dữ ở chó. Toàn bộ sự chú ý
của chó là cần phải hướng vào việc bảo vệ vật. Do đó, người giúp việc không được
trêu chó.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét